Door Frank Clevers, redacteur websites KNSB
Van de hand van de Nederlandse schaakjournalist Peter Doggers verschijnt deze maand het boek ´De Schaakrevolutie´. Het wordt in acht talen uitgebracht en is een zeldzaam standaardwerk dat alle mogelijke aspecten van de schaaksport en het fascinerende wereldje daarachter behandelt en is daardoor niet alleen interessant voor de schaakwereld zelf, maar ook voor het brede publiek daarbuiten.
In acht talen
´De Schaakrevolutie´ (met als ondertitel ´Hoe een eeuwenoud bordspel populairder werd dan ooit´) verschijnt op 17 september bij Uitgeverij Spectrum. Deze Nederlandse versie is de eerste die op de markt komt. Hierna gaat het boek de hele wereld over, want het verschijnt in acht talen. Behalve het Nederlands is dat het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Portugees, Zweeds en Russisch.
Schaakjournalist
Peter Doggers (48), woonachtig in Weesp, FIDE rating 2156, lid van Caïssa-Eenhoorn, is een groot kenner van de schaakwereld en kent insiders en grootmeesters in de hele wereld persoonlijk. Hij geniet in de internationale schaakwereld veel respect. Zo schreef Leonard Barden in september 2022 in zijn schaakrubriek in The Guardian dat Peter Doggers ´algemeen wordt beschouwd als ´s werelds beste schaakjournalist´.
In het Engels
Doggers schreef het boek in eerste instantie in het Engels. Dat is voor hem net zo gemakkelijk als het Nederlands omdat hij al sinds 2007 dagelijks gewend is in het Engels te schrijven, eerst voor zijn eigen website Chessvibes en daarna voor Chess.com (dat Chessvibes overnam), waar hij als Hoofd Nieuws en Evenementen werkt. Vervolgens maakte Doggers zelf de vertaling naar het Nederlands, wat hem als afgestudeerd neerlandicus ook wel toevertrouwd was.
Kleine verschillen per taal
Per taal heeft Doggers kleine verschillen aangebracht om de lezers in dat taalgebied zoveel mogelijk op maat te bedienen. Waar het bijvoorbeeld gaat over bekende streamers, wordt in de Nederlandse versie Anna-Maja Kazarian genoemd, maar omdat elk land uiteraard eigen bekende streamers heeft, worden in andere talen andere namen genoemd. Zo heeft Doggers op een heleboel plekken in het boek gekeken hoe hij de tekst per taalgebied zou kunnen aanpassen.
Meesterwerk
Voor Peter Doggers is ´De Schaakrevolutie´ zijn debuut als auteur. Hij werkte tot dusver alleen aan één ander schaakboek mee, Kings, Queens & Rookies, dat werd uitgebracht bij gelegenheid van de 85e editie van het Tata Steel Chess Tournament en waarbij Doggers als coauteur samenwerkte met GM Erwin l´Ami en New In Chess redacteur FM Peter Boel.
Een soort IM-norm
Maar Peter Doggers heeft nu met ´De Schaakrevolutie´ laten zien dat hij een boek ook best in z’n eentje kan maken. Het is een fantastisch boek geworden! In 2004 scoorde hij zijn eerste IM-norm achter het bord. Tien jaar later, 2014, behaalde hij zijn tweede IM-norm. We zijn weer tien jaar verder en nu is het geen meesternorm achter het bord, maar is door Doggers wel een meesterwerk van 432 pagina´s afgeleverd. Op z´n minst net zo knap als een IM-norm, of noem het gerust een GM-norm!
Indrukwekkende bibliografie
Peter Doggers heeft een indrukwekkende lijst van bronnen gebruikt, zo blijkt uit de bibliografie achterin het boek. Hij raadpleegde ruim 100 boeken, ruim 60 wetenschappelijke publicaties, 30 artikelen in tijdschriften en kranten, zo´n 100 online artikelen en een hele reeks podcasts, video´s en documentaires. De opsomming van alle bronnen is op zich overigens al waardevol, want de liefhebber kan deze gebruiken om zelf ook wat dieper in bepaalde aspecten te duiken. Daarnaast heeft hij heel veel parate kennis en sprak voor dit boek met vele insiders. In zijn dankwoord noemt hij niet minder dan 80 namen van mensen (niet de eerste de besten) die hem op een of andere manier hielpen of die hij sprak.
Meerwaarde
Er wordt wel gezegd dat er over geen enkele sport meer boeken zijn geschreven dan over schaken. Als er al zoveel is verschenen, wat is dan nog de meerwaarde van ´De Schaakrevolutie´? Zoals Doggers zelf in zijn inleiding schrijft: ´Wat ontbreekt is een boek voor de grote groep nieuwe schaakfans die het spel heeft leren kennen als Netflix-kijker of YouTube-abonnee en wanhopig op zoek is naar een goede introductie tot deze sport en de wereld erachter. Een boek dat veel van de (on)bekende verhalen en anekdotes bevat, de onlosmakelijke verbanden tussen schaken en de westerse cultuur laat zien, over de grootste helden vertelt en de ongelooflijke geschiedenis beschrijft van de veranderingen die het schaken heeft doorgemaakt. Dat is het boek dat ik heb willen schrijven.´ Inderdaad, wie dit leest, snapt waarom iemand zo gefascineerd is door het magische spel.
Verleden, heden en toekomst
Insiders zullen veel van de verhalen en anekdotes herkennen, maar er valt ook voor hen nog genoeg te ontdekken. Doggers in zijn inleiding: ´Aangezien het laatste boek dat een poging deed om de volledige geschiedenis van het schaken te beschrijven uit 1985 is, kan mijn boek misschien de kloof met het moderne tijdperk overbruggen door het verleden, heden en de toekomst van het schaken op een plek samen te brengen.´
Kunst, muziek, wetenschap
Alles komt aan de orde, gelardeerd met verhalen, wetenswaardigheden en anekdotes: de schaakgeschiedenis van 1500 jaar, schaken in de kunst, in de muziek en in de wetenschap en de grote kampioenen. Ook is veel aandacht voor de invloed van de computer en AI op het schaken en hoe dat het spel veranderde. Ook wijdt Doggers een hoofdstuk aan het valsspelen: hoe dat vroeger ging en hoe dat nu gaat en wat dat betekent voor de sport.
Populairder dan ooit
Hij laat zien hoe het spel de laatste decennia is veranderd door de computer en het internet en legt verder ook uit waarom het schaken de laatste vijf jaar enorm is gegroeid en nu zelfs populairder is dan ooit. Hij geeft aan dat dit in drie golven is gegaan: de eerste golf was de COVID-19-pandemie waardoor veel mensen thuis moesten blijven en veel online gingen schaken. De tweede golf kwam kort na het uitbreken van de pandemie met de Netflix serie The Queen´s Gambit die het schaken verder populariseerde, vooral ook onder vrouwen en meisjes.
Miljoenen nieuwe leden
Schaakplatform Chess.com kreeg er ´tijdens corona´ maandelijks miljoenen nieuwe leden bij en zit nu op een totaal van 170 miljoen leden. Hoeveel er online wordt gespeeld, blijkt ook wel uit de cijfers van het andere grote platform in de schaakwereld, Lichess. Doggers schrijft: ´Op Lichess kunnen gebruikers sinds 2013 de complete database downloaden van alle partijen die ooit op de site zijn gespeeld. In januari 2024 bevatte deze database maar liefst 7,9 miljard partijen.´
Schaakstreamers
Hierna kwam er een derde, nog hogere golf die werd veroorzaakt door de schaakstreamers, spelers die op sociale media als Instagram, TikTok, Twitch en YouTube video´s gingen delen, zoals bijvoorbeeld IM Levy Rozman die bekend is als GothamChess en op YouTube 5,23 miljoen abonnees heeft. Er zijn in de hele wereld talloze streamers. Dit stimuleert het schaken enorm.
Ultieme introductie
Peter Doggers hoopt zelf dat zijn boek ´een beetje wordt gezien als de ultieme introductie tot het bijzondere wereldje achter de sport. Hij zegt: ´Misschien gaat dit helpen om het cliché weg te nemen dat schaken saai is of alleen iets is voor nerds, slimme mensen met brilletjes of oude mannen. Als je dit boek leest, zie je dat dat cliché totaal niet klopt. Eigenlijk hoop ik dat het boek helpt bij het verder populariseren van de sport.´
Meer informatie:
