Twee Nederlandse teams hebben deze week meegedaan aan het 4e internationale schaakkampioenschap voor gevangenen, ofwel het ´4th FIDE Intercontinental Online Chess Championship for Prisoners´. In dit artikel lees je wat de gedetineerden er zelf van vonden.
Eerst even wat algemene informatie over wat het kampioenschap inhoudt. Dit kampioenschap voor gedetineerden kan gezien worden als een WK. Het is een jaarlijks teamtoernooi. Het gaat online via Chess.com. Nederland werd vertegenwoordigd door twee teams, die zich hiervoor hadden geplaatst via het NK voor gedetineerden.
Chess for Freedom
De wereldschaakbond FIDE is enkele jaren geleden een project gestart, dat ‘Chess for Freedom’ heet. De FIDE promoot schaken onder gevangenen. Educatieve programma’s tonen aan dat schaken belangrijk is voor gevangenen. Het is een hele nuttige tijdsbesteding en ze leren er heel veel van.
Nederlandse teams
De Nederlandse teams deden aan het internationale kampioenschap mee vanuit de penitentiaire inrichting Alphen aan den Rijn en vanuit de locatie Norgerhaven van penitentiaire inrichting Veenhuizen. Van de afdeling communicatie van de Dienst Justitiële Inrichtingen ontvingen we een verslag en er werden daarbij ook reacties opgetekend van deelnemers van de locatie Norgerhaven.
Oranje vlaggetjes
De activiteitenruimte in gevangenis Norgerhaven in Veenhuizen was dinsdag 8 oktober passend ingericht. In het midden enkele tafels met daarop vier laptops voor de schakende gedetineerden. Daarnaast een groot scherm waarop overige belangstellenden de partijen konden volgen. En om te benadrukken dat er werd gespeeld voor de eer van het land, was de zaal versierd met oranje vlaggetjes en hing er een rood-wit-blauwe vlag.
Nederlands kampioen
Het team van vier gedetineerden van Norgerhaven had zich vorige maand tot Nederlands kampioen online snelschaken gekroond en mocht daarom namens Nederland meedoen aan het wereldkampioenschap. Ook het gedetineerdenteam van PI Alphen aan den Rijn had zich geplaatst voor het mondiale toernooi waaraan zo’n 120 teams uit bijna vijftig landen aan deelnamen.
Hoger niveau
De mondiale strijd bleek toch van een iets hoger niveau dan de eerdere nationale krachtmeting tegen andere gevangenissen. In een poule met Servië, Armenië, Malawi, Oekraïne, Ierland, Tsjechië en Letland eindigde Norgerhaven (spelend als Nederland 1) na één zege, twee gelijke spelen en vier nederlagen op plaats zes in de poule. Daarmee strandde het op dag één van het driedaagse toernooi.
Onvergetelijke ervaring
PI Alphen aan den Rijn (spelend als Nederland 2) verging het niet veel beter. Dit team eindigde als zevende in een poule van negen. Hiermee zat ook voor hen het Chess for Freedom toernooi er na de eerste dag op. Maar voor alle Nederlandse gedetineerden was de deelname aan een heus WK wel een onvergetelijke ervaring.
“Je laat je een beetje gek maken”
Gedetineerde Martin zat als sterkste schaker van Norgerhaven aan het eerste bord. Hij baalde na afloop toch wel enigszins. “Ik heb niet gepresteerd zoals ik zou kunnen. Snelschaken is toch iets anders dan het reguliere schaken. Je laat je toch een beetje gek maken door de klok en laat daardoor toch wat steken vallen.”
Martin schaakt al vanaf zijn tiende en was actief bij schaakverenigingen voordat hij in detentie belandde. “Ik ben met schaken begonnen dankzij een leerkracht die na schooltijd schaaklessen gaf.” Tegenwoordig is Martin zelf een soort van docent voor zijn medegedetineerden. Al is dat niet altijd even eenvoudig voor de man die zelf een behoorlijk potje kan schaken.
Welkom verzetje
“Het niveau hier is vaak niet hoger dan dit”, legt hij uit, terwijl hij zijn hand iets onder de stoelzitting houdt.” Maar het enthousiasme hier is vaak groot om tegen elkaar te gaan schaken. Het is een welkom verzetje wanneer je in de gevangenis zit. Het gaat meer om het samenzijn dan om het niveau.”
Leuk tijdverdrijf
Manuel zit al een flink aantal jaren vast en leerde tijdens zijn detentie schaken. “Van een medegedetineerde. De eerste potjes verloor ik allemaal, maar ik vond het wel een leuk tijdverdrijf. Inmiddels vind ik schaken ook echt leuk. Ik speel regelmatig een potje tegen een medegedetineerde. Ik ben zelf niet zo van het lezen, maar een beetje ontspanning en afleiding is wel prettig. Schaken helpt tegen de verveling, het is uitdagend en houdt de geest scherp. Dat is erg prettig in mijn situatie.”
Superleuk
Gerard straalt van oor tot oor wanneer hij zijn laatste zetten heeft gedaan achter de laptop. Hij heeft na een stroef begin zijn laatste twee partijen gewonnen. “Dit was superleuk. Goed geregeld ook. Mooi dat dit voor ons als gedetineerden wordt gedaan. Het geeft ons een heel menselijk gevoel.”
Hij is pas in de gevangenis gaan schaken. “Ik damde al wel, schaken deed ik niet. Op mijn afdeling wordt regelmatig geschaakt, een medegedetineerde heeft het mij geleerd. Het boeide me zo dat ik vervolgens een schaakboek uit de gevangenisbibliotheek heb geleend om me er verder in te bekwamen. Via een intern kwalificatietoernooi heb ik me gekwalificeerd voor het NK. Daar wonnen we zelfs de titel en nu heb ik mee mogen doen aan het WK. Dat is toch prachtig om mee te maken? Als ik straks weer vrij ben, blijf ik schaken. Ik ga het mijn zoon ook leren. Hij is een denker, dus zal schaken zeker leuk vinden.”
Beeld van de wedstrijden waar de Nederlandse teams aan deelnamen. (foto’s Dienst Justitiële Inrichtingen)
Ontspanning
Activiteitenbegeleider Wim Veenstra (Norgerhaven): “Het was voor de mannen een hele leuke dag. Hoe bijzonder is het dat je tijdens detentie je land mag vertegenwoordigen tijdens een wereldkampioenschap? Schaken is iets dat we graag stimuleren in de gevangenis. Op elke afdeling staat wel een schaakbord. Hier wordt dagelijks gebruik van gemaakt. Het zorgt voor ontspanning. Gedetineerden leren elkaar beter kennen en dat zorgt weer voor meer begrip en respect. Die onderlinge goede verhoudingen zorgen voor orde, rust en veiligheid binnen de gevangenis. Dat is heel belangrijk binnen onze muren.”
Informatie
Zie ook:
