Door Peter Boel
Een geweldige derde ronde! Met spectaculair aanvalsspel en originele wendingen in meerdere partijen. Na veel wikken en wegen kenden juryleden Herman Grooten en Hans Ree de New In Chess-prijs toe aan Anne Veltman uit Enschede, voor zijn aanvalszege op Arjan Dijkstra in de tweede klasse. Veltman ‘versloeg’ daarbij op de valreep Lucas van Foreest, die Stefan Docx had verslagen in een Siciliaans offerfestijn. De prijs, het nieuwe boek Bologan’s Ruy Lopez, gaat dus naar Veltman.
De voorselectie was al een hele klus. Alleen de allerspectaculairste partijen haalden de shortlist, en (groot-)meesters als Bok, Reinderman, Ikonnikov en Bosboom, die elk op hun eigen wijze fraaie partijen hadden gespeeld, hadden toch het nakijken. Er bleven vijf goede kandidaten over. “Soms heb je niets en nu vind ik dat bijna alles wel iets heeft voor een prijs”, schreef Ree. Uiteindelijk ging het tussen Van Foreest en Veltman. “Dat neemt niet weg dat de andere partijen het aankijken meer dan waard zijn”, schreef Grooten. Wij zullen ze alle vijf laten zien.
De gedachtengang die tot het aanwijzen van de winnaar leidde werd als volgt door Grooten verwoord:
“In de partij van Lucas van Foreest vond ik dat de jongeman op creatieve wijze een sterke tegenstander onder druk zet en ook uiteindelijk op fraaie wijze omver kegelt. In de partij van Anne Veltman was het hard tegen hard op twee vleugels. Daarin won de witspeler op creatieve wijze een stuk, maar vanwege de enorme verzwakkingen die hij zich moest getroosten op de vleugel van zijn eigen koning, besloot hij dat het toch moest komen van een tweede aanvalsgolf aan de andere kant. Dat deed hij met verve: 25.Tg6! is een mooie vondst en leidt tot een winnende koningsaanval die zwart – ondanks verwoede pogingen om de witte koning nog te verontrusten – niet meer kan pareren.
Omdat ik de keuze zo moeilijk vond heb ik vervolgens op beide partijen het rekenmonster (lees: Stockfish 6) er nog maar eens op losgelaten en die vond in de partij van Van Foreest een kleine aarzeling middenin de verwikkelingen. Op zet 20 wint Lxe7 onmiddellijk, terwijl zwart na het heel thematische 20.d6?! volgens het rekentuig een verdediging heeft. Zwart had zich moeten verdedigen met 20…Dxd6. Ik ben het ermee eens dat het bepaald geen pretje voor zwart zou zijn, maar toch lijkt de winst ver weg voor wit. Het beste dat hij kan krijgen is een eindspel met ieder twee torens, ongelijke lopers en een pluspion. Er is heel goede techniek voor nodig om dat mogelijkerwijs om te zetten in een punt, maar remise als uitkomst zou ook zomaar kunnen.
Hoewel ik de jeugd hoog in het vaandel heb staan en de jonge Lucas graag de prijs had gegund, vind ik dat die toch naar Anne Veltman moet. Die heeft een vrijwel correcte aanvalspartij met veel creativiteit ingeleverd tegen een op papier iets sterkere tegenstander die zich ook zo goed mogelijk heeft verweerd.”
De winnende partij komt uit de wedstrijd Max Euwe 2-SISSA 2 in de 2e klasse A. Frank Kroeze stuurde hem, geanalyseerd en al, in.
Anne Veltman (2020) – Arjan Dijkstra (2085)
[aantekeningen Frank Kroeze]
De wedstijd ging verloren voor SG Max Euwe 2 met 3-5, maar de Enschedese teamleider kon enige troost putten uit zijn eigen spectaculaire zege.
1.e4 c6 2.d4 d5 3.Pc3 dxe4 4.Pxe4 Lf5 5.Pg3 Lg6 6.h4 h6 7.f4!? e6 8.Pf3 Pd7 9.h5 Lh7 10.Ld3 Lxd3 11.Dxd3 Ld6 12.Pe5 Pgf6 13.Le3
13.Ld2 Dc7 14.0-0-0 Tf8 15.Pe4 0-0-0 16.Pxd6+ Dxd6 17.Kb1 Dc7 ½-½ Perelshteyn-Kacheishvili, Bad Wiessee 2001.
13…0-0 14.0-0-0
Tegengestelde rokades. Voor beide spelers het teken om met een pion ten strijde te trekken.
14…a5
14…c5? is hier niet zo goed vanwege 15.Pxd7 Pxd7 16.d5!; 14…Da5 15.Kb1 Tad8 is een prima alternatief voor zwart.
15.Pe4 Pxe4 16.Dxe4 a4 17.g4
Wits breekzet g4-g5 komt wat harder aan, waardoor de witte stelling hier de voorkeur verdient.
17…Pf6 18.Df3 Da5?
Een scherp idee, maar het blijkt incorrect. Ook na het betere 18…a3 19.b3 Pd5 (19…Da5 20.Td3) 20.Ld2 blijft het echter lastig voor zwart om wits aanval op te vangen.
19.g5 a3
Dit was zwarts idee. De weerlegging is origineel.
20.b4!
20.b3? is hier niet goed vanwege 20…Dc3; nog slechter is 20.gxf6?? axb2+ 21.Kxb2 La3+ en wit gaat mat.
20…Dxb4 21.Pd3
De menselijke zet. De computer ziet het ook nog wel zitten voor wit na 21.gxf6 Db2+ 22.Kd2 Lb4+ 23.Kd3 Dc3+ 24.Ke4 Dxc2+ 25.Pd3 gxf6 26.Df2+-.
21…Dc4 22.gxf6 gxf6
22…Dxa2 23.Dg4+-.
23.f5 Kh7 24.Tdg1
Niet de enige weg naar de winst, maar wel de meest hardhandige en daar gaat het om.
24…Dxa2
Nu is een klein beetje haast geboden, want de zwarte a-pion is nog 3 zetten van promotie verwijderd.
25.Tg6!! fxg6 26.hxg6+ Kg8
Of 26…Kg7 27.Lxh6+ Kg8 28.Lxf8+-.
27.Txh6 Lb4
Het is helemaal uit, maar met deze zet kan er wellicht nog verwarring gesticht worden.
28.Th8+ Kg7 29.Th7+ Kg8
30.Kd1
Even dit rustige zetje tussendoor heeft wel zo zijn charme. Maar de volgende variant was ook leuk geweest: 30.Pxb4 Db2+ 31.Kd1 a2 32.Dh5! a1D+ 33.Ke2 Da6+ 34.Kf2+-.
30…Tfd8 31.Dh3 Kf8 32.Tf7+ Ke8 33.Dh8+ Lf8
Zwart laat het mat toe, waardoor deze partij een waardig einde kent.
34.Dxf8#
Mijn aantekeningen bij de volgende partijen zijn gebaseerd op notities van Herman Grooten.
Lucas van Foreest – Docx
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Lg5 Pbd7 7.De2 h6 8.Lh4 g6 9.0-0-0 Dc7 10.f4 e5
11.Kb1
Lucas heeft er zin in! Het theoriebeest Vasilios Kotronias deed hier een paar jaar geleden nog 11.fxe5 dxe5 12.Pb3.
11…b5
Wits pointe is 11…exd4? 12.Pd5! Dd8 13.e5! met doorslaande aanval.
12.fxe5 dxe5 13.Pd5 Pxd5 14.exd5 Lb7
15.Pe6!
Zo speel je tegen het Siciliaans! De computer geeft het droge 15.Pc6.
15…fxe6 16.Dg4 Pc5
Nu is e6 even gedekt en na 17.Dxg6+ kan de dame ertussen. Maar wit vindt er iets op:
17.Ld3 Pxd3?!
Het is afgelopen na 17…Tg8 18.Thf1! (18.b4?! Lxd5 19.Lxg6+ Txg6 20.Dxg6+ Df7 21.Dxf7+ Kxf7 22.Thf1+ Kg8 23.bxc5 is ook best aantrekkelijk voor wit) 18…Dg7 19.dxe6.
Na 17…g5 speelt wit 18.Lg6+ Kd8 19.dxe6+ Ld6 20.Thf1 gevolgd door zetten als Lg3 en Tf7.
Na het vervolg blijkt het nut van de zet 11.Kb1 (wit staat niet schaak nu), de ‘kalme’ zet waarvoor Ree zijn waardering uitsprak.
18.Dxe6+ Le7 19.Dxg6+ Kd7
20.d6?!
Een klein schoonheidspuistje. Natuurlijk is dit dé zet in deze stelling – helaas is het niet de beste.
20.Lxe7! won op slag: 20…Kxe7 21.Txd3 Dd6 (21…Tad8 22.De6+ met snel mat) 22.Dg7+ gevolgd door 23.Dxh8+. “Overigens vind ik dat Lucas weinig verweten kan worden”, schrijft Grooten, “want het openen van lijnen met d6 hebben we allemaal meegekregen. Dat het hier toevallig niet het sterkste is, is misschien pure pech voor hem.”
20…Lxd6?
Zwart drukt het puistje uit. Na 20…Dxd6! 21.Txd3 (na 21.Dg4+ Kc7 22.Txd3 Thg8 kan zwart zich verdedigen) 21…Ld5 22.Dxd6+ Kxd6 23.Lxe7+ Ke6 staat hij nog wat minder, maar er zijn remisekansen vanwege de lopers van ongelijke kleur.
21.Txd3
Dreigt vooral 22.Dg7+.
21…Taf8 22.Dg4+ Kc6 23.Tc3+ Lc5 24.De6+ Dd6
25.Txc5+!
Een droomfinale!
25…Kxc5 26.Le7 Dxe7 27.b4+!
Pakt ook nog de loper op b7 mee. Zwart gaf op.
Uw scribent was ook erg gecharmeerd van de volgende partij. Ree sprak van “een aardige vlotte aanvalspartij waarin het zwart niet erg moeilijk werd gemaakt”.
Jens – Vandenbussche
15…d5!
Een schitterende zet, waarmee zwart het verband uit de witte stelling trekt.
16.exd5
Ook na 16.Pxd5 Pxe4 17.Dd3 Lxf5 18.gxf5 Pc5 19.Dc4 (anders 19…Ph4, als in de partij) 19…Pe5 krijgt zwart mooi spel.
16…Lxf5 17.gxf5 Ph4 18.Lh1
Als wit de loper laat afruilen komt …Dd7 en stort de witte stelling in.
18…Dd7
Nog sterker was misschien 18…Lb4!.
19.Dd3 Ld6 20.Lb2?!
Laat veld f4 los. Grooten beveelt daarom 20.Ld2 aan, waarna zwart nog slechts een tikje beter staat.
20…Ph5!
Duikt in het gat. Objectief het beste was nu 21.Lc1 terug, maar ja…
21.Pe2?! De7!
Alles loopt nu voor zwart. Een enorme stukkenmacht staat klaar om de witte koning te bejagen.
22.Tfe1
22…Pf4!
Nu wint zwart beslissend materiaal, want 23.Pxf4? mag niet wegens 23…Dxe1+ 24.Txe1 Txe1+ 25.Kh2 Lxf4+.
23.Dc3 Pxe2+ 24.Txe2 Dg5+! 25.Kf1 Lh2
De pointe. Wit moet grof materiaal geven om onder het mat uit te komen. Dat doet hij middels een torenladdertje.
26.Te3 Pxf5 27.Te4 Txe4 28.Lxe4 Te8 29.Df3
29.Lg2 Ph4-+.
29…Pd6
Wint dan eindelijk het stuk.
30.Dg2 Pxe4 31.Dxh2
Sportief!
31…Pd2#
Lars Vereggen kreeg net als Lucas van Foreest de kans zich door de zwarte koningsstelling te offeren – uiteindelijk.
Vereggen – Willemze
Zoals Ree opmerkte heeft zwart hier een weliswaar geweigerd, maar ook vertraagd Wolga-gambiet. Dus heeft Vereggen nu tijd voor een opmars op de koningsvleugel.
19.h3 Tfc8 20.g4 Pfd7 21.h4 Pc5 22.h5!?
Vereggen kent geen aarzeling. Hij had ook eerst wat kunnen consolideren met 22.Lxg7 Kxg7 23.Td4. Dat verhindert in eerste instantie 23…Pba4, en de toren staat ook goed voor de aanval.
22…Pba4! 23.Pe4 Pxe4 24.Lxe4 c3 25.hxg6
25…hxg6?!
Wat anders? Nou, de computer kwam met 25…cxb2! en dit blijkt zwart net op tijd tegenkansen te geven. “Een gepeperde stelling”, schreef Ree. Na 26.gxf7+ (26.gxh7+? Kh8 is ronduit slecht) 26…Kxf7! 27.Dd3 Lxd4 28.Lxh7 Dxd5 29.Dg6+ Kf8 30.Txd4
(analysediagram)
… heeft wit wel alles op de zwarte koning gericht, maar zwart heeft de counter 30…Tc1+ 31.Kh2 Dh1+ 32.Kg3 Dg1+ met eeuwig schaak (aangegeven door Ree).
Maar na de tekstzet is de witte aanval wel het sterkst.
26.Lxg6 Lxd4
Zwart kon nog een soort verdediging opwerpen met 26…Pxb2 27.Df5 fxg6 28.Dxg6 e5 29.dxe6 Tb7, waarna wit 30.e7! had moeten vinden: 30…Txe7 31.Lxg7 Txg7 32.De6+ en wit slaat de toren op c8 met schaak, want 32…Kh7? mag niet wegens 33.Td5!.
27.Txd4 cxb2? 28.Df5 Tc1+ 29.Kg2!
Nu beslist de witte aanval.
29…Tf8 30.Lh7+ Kg7 31.Dg5+! Kxh7 32.Td3
Altijd leuk, zo’n slotterugzet. Zwart gaf op.
De volgende partij, uit de match ZSG-Almelo, werd opgestuurd door de zwartspeler. Hij schreef erbij: “Het mat palen over de zwarte velden ziet er spectaculair uit. De correctheid ervan is, laten we zeggen, in samenhang met de ratings (Elgersma 2041; Binnendijk 2053, PB). Toch viel het erg in de smaak bij het aanwezige publiek, daarom stuur ik ‘m op.”
Ree noemde deze partij “heel aardig, ook visueel met die klont stukken in de linkeronderhoek. Misschien toch iets te rommelig voor de prijs.”
Simon Elgersma – Ferdinand Binnendijk
10…Th7
Een briljante zet…
11.0-0-0 Pf8 12.h4
Op deze breekzet bereidde zwart zich voor, maar het blijft griezelig.
12…g4 13.Pd2 Pe6 14.d5 Pd4 15.Dd3 c5 16.Lxd4 cxd4 17.Pb5 Dc5!? 18.h5?!
Het valt allemaal wat tegen voor wit. Hier had hij waarschijnlijk zijn knopen moeten tellen en 18.Dc4 moeten spelen.
18…a6 19.Pa3 Ld7 20.Pf1 b5
Het tij is volledig gekeerd – zwart heeft een zeer gevaarlijke aanval nu.
21.axb5 axb5 22.Pg3 Ld8 23.Pf5 Kf8 24.f4 La5
24…gxf3 25.gxf3 won meteen. Nu is 25…b4 nog veel sterker dan het door de zwartspeler zelf aangegeven 25…La5: 26.Pc4 Lxf5 27.exf5 Tg7!! – en daar is-ie! De dreiging 28…Ta1+ is moordend.
25.fxe5 dxe5 26.Tdf1
26…Lc3!?
Fraai, maar het nuchtere 26…Ld8 was het beste. Volgens mijn Houdini was dit de fout, niet zwarts 28e.
27.Pb1 Ta1 28.Ph4 Db4 29.Td1
Hier mist wit de winst. Binnendijk was zo goed ons een aantal scherpe varianten te sturen: 29.Pg6+! en nu:
A) 29…Ke8 30.bxc3 dxc3 31.Txf6 Da3+ 32.Kd1 Txb1+ 33.Ke2 Txh1 34.Dxc3! en zwart moet met 34…Da1 een slecht eindspel ingaan om de aanval af te weren;
B) 29…Kg8 30.Txf6 Ld2+ 31.Dxd2 Txb1+ 32.Kxb1 Dxd2 33.Pxe5 en na 33…Le8 beslist 34.d6;
C) 29…fxg6 30.Txf6+ Ke7 31.hxg6 Kxf6 32.gxh7 Kg7 33.bxc3 dxc3 34.h8D+ Kxh8 35.Txh6+ Kg7 36.De3 Da3+ 37.Kd1 Txb1+ 38.Ke2 Dc1 39.Dxc1 Txc1 40.Tb6 met een gewonnen eindspel voor wit. Na de te tamme tekstzet neemt zwart het stokje weer over.
29…Pxh5 30.g3
30…Th8!
U zult moeten toegeven dat de zwarte torenvoering zo zijn charmes heeft. De bedoeling erachter zal duidelijk zijn, en anders wordt zij dat aanstonds wel.
31.Thf1 Kg7!
Geen angst!
32.d6 f6 33.Pf5+ Lxf5 34.Txf5
34…Txb1+! 35.Kxb1 Ta8
De dreiging is 36…Ta1+ 37.Kxa1 Da3+ en daartegen kan wit alleen nog maar iets lulligs verzinnen.
36.bxc3 dxc3 37.Dxb5 Dxb5 0-1
