door Peter Boel
 
Er was veel spektakel in deze voorlaatste ronde, maar de beste partij was volgens juryleden Herman Grooten en Hans Ree een strategische model-Siciliaan van Joris Brenninkmeijer. De New In Chess Schoonheidsprijs, het nieuwe boek Strategic Chess Exercises van de Franse grootmeester Emmanuel Bricard, gaat naar de gelukkig in de arena teruggekeerde IM uit het noorden des lands.
 
Ree schrijft over deze partij op bord 3 van de wedstrijd BSG-Groningen Combinatie: “Zwart kwam met 12…d5 comfortabel uit de opening en was bezig aan een instructief lesje over hoe je een eindspel met twee lopers tegen loper en paard moet spelen, toen de les abrupt werd afgebroken door de ernstige fout 34.Pd2, waarna zwart beslissend materiaal kon winnen.” Grooten voegde daaraan toe dat de combinatie waarmee Brenninkmeijer profiteerde er zeker mocht wezen, “en verder is er ook weinig mis met deze fraaie prestatie.”
Het gestroomlijnde strategische werk van Brenninkmeijer maakt diep analytisch gegraaf overbodig:
 
Alexander van Beek-Brenninkmeijer
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 a6 5.Ld3 g6 6.Le3 Lg7 7.Pd2 Pf6 8.f4 0–0 9.0–0 d6 10.a4 Pbd7 11.P4b3 e5 12.Pc4?!
12.f5

 
12…d5!
Men zegt dat zwart al beter staat als hij dit ongestraft kan spelen in een Siciliaan.
13.Pxe5
Ook na 13.exd5 Pxd5 14.Df3 Pxe3 15.Dxe3 Lh6 16.Pxe5 Pxe5 17.Dxe5 Lg7 18.Dc5 Lxb2 19.Tad1 staat zwart prettiger met zijn betere structuur en loperpaar. Wit kan niet goed profiteren van zijn ontwikkelingsvoorsprong.
13…dxe4
Ook sterk was 13…Pxe5 14.fxe5 Pxe4.
14.Pxd7 Lxd7 15.Le2 Dc7 16.a5 Le6 17.Lb6 Dc8 18.Ta4 Pd5 19.Tc4 Db8 20.Lc5 Tc8
20…Lxb2!
21.Ld4 Txc4 22.Lxc4 Pe3 23.Lxe3 Lxc4 24.Te1 Dc7 25.c3 Te8 26.Dc2 Lf8 27.Pd2 Ld3 28.Da4 Lb5 29.Dd4 f5 30.Dd5+ Df7 31.Dxf7+ Kxf7
Van Beek heeft het goed gespeeld, maar in het eindspel betekent het sterke loperpaar nog steeds een voordeel voor zwart.
32.Pb3 Td8 33.Ld4 Td5 34.Pd2?

 
Overziet een aardige combinatie, die wits lijden drastisch verkort.
34…Txd4! 35.cxd4 Lb4 36.Td1 Le2 37.Te1 e3
Ook 37…Lg4 of 37…Lh5 won, maar de tekstzet is aantrekkelijker.
38.Pf3 Lxf3 39.Txe3 Le4 40.Tb3 Lxa5
De toren is geen partij voor de rondcirkelende lopers.
41.Kf2 Ke6 42.Th3 h5 43.Tg3 Kf6 44.Tb3 Lc7 45.g3 Ke6 46.Ke3 b5 47.Tc3 Lb6 0–1
 
In de volgende partij, aan bord 10 van hetzelfde treffen, gaat het vooral om de fase tussen zet 19 en 29, waarin de jeugdige Eelke de Boer met enkele originele tactische middelen (geen offers, maar tussenzetten) een voordelig eindspel bereikt. Grooten: ,,Eelke voerde dit keurig naar winst tegen een ervaren rot in het vak.”
 
Eelke de Boer-Ton van der Heijden
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Lg5 e6 7.Dd2 Le7 8.0–0–0 0–0 9.f3 a6 10.h4 Pxd4 11.Dxd4 b5 12.Kb1 Da5 13.g4 b4 14.Pe2 e5 15.Df2
15.Dd2 wordt vaker gespeeld, maar met de tekstzet bevindt De Boer zich in goed gezelschap: van MVL.
15…Le6 16.Pc1 Tfd8
16…Dc7 17.Le3 a5 18.h5 a4 19.g5 Pd7, in Vachier-Lagrave-Hou Yifan, Shenzhen 2005, leek erg veel op een beruchte variant in de Najdorf waarin wit zijn f-pion en zwart zijn a- en b-pionnen opspeelt. Het ging echter anders: 20.Lh3 a3 21.b3 Dc3 22.Pd3 Pc5 23.Dd2 Dxd2 24.Txd2 Pxd3 25.Txd3 en wit won na veel duw- en trekwerk in een toreneindspel.
17.Le3 Tab8 18.g5 Ph5 19.Lh3 Lxh3

 
20.Td5!?
De eerste van twee tussenzetten – creatief, maar het had zwart niet hoeven verontrusten.
20…Tb5 21.Txh3 Txd5 22.Lb6
En de tweede. Nu heeft de gelouterde tacticus Van der Heijden er ook eentje:
22…Td2 23.De3 Db5
23…Da4 had het witte antwoord verhinderd, maar na 24.Dxd2 Tb8 25.Le3 is er dan ook niet veel aan de hand.
24.Lxd8 Td1 25.Lxe7 Df1 26.Th2 Te1
Ree: “Mijn computer vindt 26…Pf4 sterker, maar ik kan me voorstellen dat zwart zijn stuk zo snel mogelijk terug wilde winnen.”

 
27.Te2!
Beter, hoewel minder grappig, dan 27.Dd2 Td1 28.Tf2 Dg1 29.Tg2 met zetherhaling.
27…Txc1+ 28.Dxc1 Dxe2 29.Lxd6 Dxf3 30.Lxb4 Dxe4 31.De1
In het eindspel zullen de witte damevleugelpionnen harder lopen en is de loper ook sterker dan het paard (pionnen op twee vleugels), dus natuurlijk houdt Van der Heijden de dames erop:
31…Df3 32.a4 e4 33.Dd2 Df1+?!
Hij had een luchtgaatje kunnen maken met 33…h6 en na 34.gxh6 e3 35.Dd8+ (35.Dd3 Pf6 met de bedoeling …Pd5) 35…Kh7 36.hxg7 Df1+ 37.Ka2 Pxg7 is de e-pion gevaarlijker, hoewel wit ook hier beter staat.
34.Ka2 Dc4+ 35.Ka3
35.b3!
35…h6 36.gxh6

 
36…g6?
Zwart zet de sluizen, c.q. de lange diagonaal, open.
37.Dd8+ Kh7 38.Lc3 Dc5+ 39.Kb3 f6 40.Lxf6 Pxf6 41.Dxf6
En nu gaat zwart te gronde aan de matdreiging; op h6 slaan gaat ook niet wegens mat op h8.
41…Dd5+ 42.Ka3 Dc5+ 43.b4 Dc7 44.Kb2 e3 45.Kc1 e2 46.Kd2
Gevolgd door Dg7+ op zijn tijd. Zwart gaf op.
 
Van der Stricht – Lahaye
Uit de subtopper HMC Calder-En Passant, bord 9. Van der Stricht begon met een half uur vertraging aan deze partij wegens reisproblemen.
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 Pf6 4.g3 Le7 5.Lg2 0–0 6.0–0 dxc4 7.Dc2 a6 8.Dxc4 b5 9.Dc2 Lb7 10.Ld2
Ambitieuzer dan 10.Lg5, zoals de Belgische IM schrijft op de website van HMC Calder – hoewel zwart een zet later voor remise kan gaan.
10…Le4 11.Dc1 Dc8
11…Lb7 12.Dc2 heeft hier al vele salonremises opgeleverd. Gezien zijn tijdsachterstand had Van der Stricht hier vrede mee gehad. Lahaye niet.
12.Lg5 Pbd7 13.Pbd2 Lb7 14.Pb3

 
Dreigt insnoering met 15.Pc5. Lahaye kiest voor de drastische, actieve oplossing:
14…c5!? 15.Lxf6 gxf6
De consequentie.
16.Dh6
Eerder gespeeld was nog 16.Pa5, en ook 16.Df4 Db8 17.Dh4 cxd4 18.Tad1 en nu hield zwart na 18…Ta7 (18…Td8 19.Pa5 Ld5 20.Txd4 Pf8?! (20…Db6 21.Pb3 Pf8) 21.e4 Db6? 22.exd5 Dxa5 23.dxe6 fxe6 24.Tg4+ Pg6 25.Lh3 Dxa2 26.Te1 Td6 27.Dh5 Tad8 28.Pd4 f5 29.Txg6+ en wit won in de aanval in Giri-Schroll, Wenen 2008) 19.Txd4 de deur dicht met 19…Lxf3 20.exf3 Pe5 21.Dh6 f5 ½–½ (78) Grischuk-Bologan, Poikovsky 2005.
16…c4 17.Pbd2 Td8 18.e4 Lf8 19.Dh4 Lg7 20.Tac1?!
Met deze ‘verloren’ zet was Van der Stricht achteraf ongelukkig, omdat zwarts initiatief op de damevleugel toch niet op te houden is. Wit had meteen voor de aanval kunnen gaan met 20.Tfd1.
20…Dc7 21.Tfd1 Tac8 22.Pf1 Da5

 
23.Pe3
Beide spelers gaan all-in!
23…Dxa2 24.d5
Deze pion kan zwart nooit slaan wegens Pf5.
24…Dxb2 25.Pg4

 
25…Pf8!?
De computer geeft het koele 25…c3!, bijvoorbeeld 26.Ph6+ (als het f3–paard naar e1 of d4 gaat moet hij na 26…c2 dat paard offeren omdat de d1–toren geen zet heeft) 26…Lxh6 27.Dxh6 c2 28.Te1 b4 29.Lh3 Te8 en na 30.Ph4 verdedigt zwart met 30…De5, bv. 31.Lf5 exf5! 32.Pxf5 Dxf5 33.exf5 Txe1+ 34.Txe1 b3 35.Dc1 Pe5 en wint! Dat reken je niet even uit, ook niet met een half uur voorsprong.
26.Pd4 f5?!
26…Te8 27.Pxf6+ Lxf6 28.Dxf6 c3 is nog steeds OK Computer: 29.e5 c2 30.Txc2 Txc2 31.dxe6 Pxe6 32.Pxe6 fxe6 33.Dg5+ en ook dit eindigt natuurlijk in eeuwig schaak.
27.Tc2?!
Ree gaf aan dat het tijdelijke stukoffer 27.exf5! had gewonnen: 27…Lxd4 28.dxe6 Lxg2 29.e7 Td6 30.Kxg2 en nu kan zwart zijn paard niet redden met 30…Pd7 wegens 31.Tb1 Dc3 32.f6!! en alles hangt bij zwart (ook Tc8, om maar iets te noemen). Een mooi zetje voor de probleemliefhebbers!
27…Da3
Beter was het dameoffer 27…Dxc2 28.Pxc2 fxg4 met prachtige compensatie op de damevleugel. Nu krijgt de witte aanval vorm.
28.exf5

 
28…e5
Zwart kon nog een soort verdedigingslinie opwerpen met 28…exd5 29.Dg5 Pg6, maar nu is 30.f6 Lf8 31.h4 sterk, met een gevaarlijke aanval.
29.Ph6+
Goed genoeg, maar 29.Dg5 was simpeler, bv. 29…exd4 30.Ph6+ Kh8 31.Pxf7+ Kg8 32.Pxd8 en nu zijn de zwarte pionnen niet snel genoeg.
29…Lxh6 30.Dxh6 Pg6
Taaier was 30…f6 31.Pe6 De7, of eerst slaan op e6 en dan 32…De7. Zoals Van der Stricht schrijft had hij dan, met weinig tijd op de klok, de pointe 32.d6! moeten vinden. Overigens niet heel moeilijk als die stelling maar eenmaal op het bord staat!
Grooten gaf nog de variant 30…Pd7 31.Pe6!! fxe6 32.Dg5+ Kf8 33.dxe6 en ook hier hangt er veel te veel bij zwart.
31.fxg6 fxg6 32.Pe6! Td7 33.Lh3! Df3

 
34.Tcc1?
Sterk was hier 34.Tcd2, maar Van der Stricht zag het niet zo in tijdnood na 34…c3. Wit wint met 35.Pg5 Df8 36.Dxf8+ Txf8 37.Lxd7 cxd2 38.Txd2. Zelfs in deze stelling is er nog dat schrikbeeld van de damevleugelpionnen. Alleen, hier kunnen ze niet gaan lopen!
34…Tf7?
Lahaye probeert zijn in tijdnood verkerende tegenstander af te bluffen. 34…Lxd5! 35.Txd5 Dxd5 36.Pg5 Te8 was nog een goede verdediging: weer heeft zwart met zijn damevleugelpionnen veel compensatie voor het stuk. Maar wit houdt winstkansen.
35.Pg5! Dxf2+ 36.Kh1 Td8

 
37.Le6! Txd5 38.Txd5
Wit mag natuurlijk nooit op f7 slaan wegens mat. Hier gaf Lahaye op.
 
De volgende partij, uit de wedstrijd SISSA-Kennemer Combinatie, was nogal controversieel. Zwart pleegt een bekend dameoffer en gooit er, na een onnauwkeurigheid van wit, nog eens een kwaliteit tegenaan. Was dat nou briljant, of overdreven?
 
Simon Elgersma – Dek
1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 e5 6.Pdb5 d6 7.Lg5 a6 8.Pa3 Le7 9.Lxf6 Lxf6 10.Pd5 b5 11.c4 b4 12.Pc2 a5 13.Df3 Le7 14.Td1 0–0 15.c5

 
15…dxc5
Een interessant dameoffer, maar al eerder gezien.
16.Pf6+ Lxf6 17.Txd8 Txd8 18.Lc4 La6!?
Met 18…Pd4 19.Pxd4 Txd4 20.Ld5 Tb8 21.0–0 Lb7 22.Lxb7 Txb7 23.Db3 Tbd7 24.Da4 waren nog twee emailpartijen bekend. Zwart heeft natuurlijk mooie compensatie, beide partijen werden remise.
19.Ld5?!
19.Lxa6 Txa6 20.De2 Ta7? (te langzaam; beter 20…b3! 21.axb3 Tb6 met veel tegenspel, helaas wel zonder die sterke pionnenketen) 21.Dc4 Tad7 22.Pe3 Lg5 23.0–0 Pd4 24.Pd5 Hier stond wit duidelijk beter en hij won in de amateurpot Todorovic-Galarza Rios, Caldas Novas 2011.
Na de tekstzet kan wit niet meer rokeren, en het bastion op d5 blijkt ook minder sterk dan het lijkt…
19…Tac8 20.b3?! Pd4 21.Dd1

 
21…Txd5?!
Elegant en vervaarlijk, maar objectief blijkbaar niet het beste. Dat was 21…c4! 22.Pxd4 exd4 23.Dh5 (23.0–0? c3 24.Lc4 Lxc4 25.bxc4 d3 is natuurlijk helemaal uit) 23…cxb3! met aanval.
Ook interessant was 21…Pe2 22.Pe3 Pf4, bijvoorbeeld 23.Df3 (23.Dg4 Pd3+ 24.Kf1 Pf4+ 25.Ke1 h5) 23…Le2! 24.Dg3 a4.
22.exd5 e4

 
23.Pe3?
Hier was 23.Pxd4 verplicht. Na 23…cxd4 staan de zwarte stukken fantastisch, maar 24.d6! lijkt roet in de maaltijd te gooien. Grooten suggereert nu 24…Lb5!. Wit kan dan zijn koning in veiligheid brengen met 25.d7 (misschien is het kromme 25.h4!? beter, maar dan verhindert zwart 26.Dh5 met 25…g6 en ook op het computerscherm slinkt het witte voordeel snel) 25…Lxd7 (25…Td8? 26.Dh5 g5 27.h4) 26.0–0 maar wie wil er nou zo’n stelling spelen met wit?
23…Pf3+!
Natuurlijk. Zwart wint de dame terug – bijna zonde van zijn lichte stukken trouwens.
24.gxf3 Lc3+ 25.Dd2 exf3 26.Dxc3 bxc3
En zwart verzilverde zijn voordeel in het eindspel.
 
Een grootmeesterlijk Siciliaans treffen in HMC Calder-En Passant werd eigenlijk al beslist met een zeer vroeg stukoffer. Weliswaar was dit achter het bord gevonden, maar het geheel vond de jury toch een beetje te licht.
 
Burg-Nijboer
1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 e6 4.0–0 Pge7 5.Te1 a6 6.Lxc6 Pxc6 7.d4 cxd4 8.Pxd4 Dc7 9.Pc3 Ld6

 
10.Pf5!
Burg kende de stelling niet maar dit is toch gevonden vreten voor een Siciliaan-adept. Nijboer speelde een variant die hij ’twintig jaar geleden’ nog wel kende – kennelijk was het allemaal een beetje weggezakt.
10…Lxh2+ 11.Kh1 exf5?
Beter is 11…Le5 en nu kan wit doorgaan met 12.Pd5!? (na 12.f4 Lxc3 13.bxc3 exf5 14.exf5+ Kd8 15.Dg4 Dd6 16.Dxg7 komt zwart er met een blauw oog af: 16…Df8 17.Df6+ Kc7 18.La3 Dxa3! 19.Dxh8 b5 met de betere kansen) en nu:
A) 12…exd5 13.f4 0–0 14.fxe5 Dxe5 15.Ph6+ (15.Dxd5 d6 16.Dxd6 Dxd6 17.Pxd6 Pd4 geeft zwart wat voordeel) 15…gxh6 16.exd5 Df6 17.Dg4+ Kh8 18.Df4 Dxf4 19.Lxf4 Kg7 20.Ld6 Nu krijgt wit het paard wel terug, maar zodra hij slaat bevrijdt zwart zijn loper: 20…Tg8 21.Te3 (dreigt twee vervelende schaakjes op g3 en dan e5) 21…f6 22.dxc6 dxc6 23.Tf1 Kf7 24.Te7+ Kg6 25.Lb4 en in deze iets mindere stelling schijnt wit al te hebben opgegeven in Pilarska-Fonio, ICCF email 2012;
B) 12…Dd8 13.f4 Lb8 14.Pxg7+ (14.Dh5 is genoeg voor remise: 14…0–0 15.Pxg7 Kxg7 16.Pb6 Dxb6 17.Dg5+ met eeuwig schaak) 14…Kf8 15.Ph5 exd5 16.exd5 Dh4+ 17.Kg1 d6 18.Le3 Lg4 19.Dd2 Pe7 20.Ld4 Lxh5 21.Lxh8 Pf5 22.c3 f6 0–1 Schuh-Zilka, Pardubice 2010.
12.Pd5 Dd8
12…Db8 13.exf5+ Kf8 14.g3 Lxg3 15.fxg3 Dxg3 16.Lf4 Dh3+ 17.Kg1 levert wit een winnend initiatief op voor de drie pionnen. Maar nu krijgt hij zijn stuk terug, met een veel actievere stelling.
13.Kxh2 0–0 14.exf5 Dh4+ 15.Kg1 d6 16.f6 Lg4

 
17.Te4
Nog beter was misschien 17.Dd3 Tfe8 18.Lf4, maar met deze afwikkeling loopt wit minder risico. Nijboer had nu ook de pion op f2 kunnen pakken, maar dan krijgt hij die op c2 niet.
17…Lxd1 18.Txh4 Lxc2 19.fxg7 Tfc8
19…Tfe8 20.Lh6 Te6 21.Pc7 Txh6 was het kleinere euvel, hoewel ook geen pretje voor zwart. De Amsterdamse GM vist naar activiteit voor zijn stukken, maar een kwaliteit raakt hij ook nu kwijt.
19…Tfd8 20.Lh6 f5 21.Tc1 Le4 22.Pf6+ kost ook materiaal.
20.Lh6 f5 21.Tc1 Le4 22.Pb6 Pe7 23.f3 Lc6 24.Td4 d5 25.Lg5 Pg6 26.Pxc8
Wat in het vat zit verzuurt niet! Nijboer had hier wel kunnen opgeven.
26…Txc8 27.Txd5 Kxg7 28.Txf5 Te8 29.Kf2 Te6 30.Ld2 Pe7 31.Lc3+ Kg6 32.Te5 Txe5 33.Lxe5 h5 34.Te1 Kf5 35.Lc7 Pd5 36.Ld6 a5 37.Te5+ Kg6 38.Kg3 a4 39.Kh4 Kf6 40.Txh5 Pe3 41.Le5+ Ke6 42.Lc3 1-0
Na 42…Pxg2+? gaat het paard verloren.
 
Tot slot uit diezelfde wedstrijd nog een curieus partijtje.
 
Ondersteijn-Richard Vedder
1.c4 e5 2.g3 h5 3.Pf3
Met deze zet bracht de kersverse IM Ondersteijn Vedder uit zijn evenwicht. Zwart heeft al iets bereikt als wit reageert met 3.h3 of 3.h4.
3…e4 4.Ph4!

 
Een aanbeveling van Ondersteijn’s teamgenoot Jeroen Bosch in zijn SOS-rubriek in New In Chess 2018/2! Vedder had dat wel gelezen, maar niet goed genoeg, zo bekende hij in zijn verslag op Schaaksite.
4…Le7 5.Pc3
Ook aangegeven door Bosch, die het pionnetje pakken niet vertrouwde. Deze partij geeft hem gelijk.
5…Lxh4?!
5…Pf6 6.Pf5 d6 – Bosch.
6.gxh4 Dxh4 7.d4!?
Direct 7.Tg1!? was de suggestie van Bosch, maar dat kan altijd nog.
7…exd3 8.Dxd3 Pf6
Vedder opteerde naderhand voor 8…Pa6. In ieder geval heeft wit “heerlijk vrij spel”.
9.Tg1 Kf8
Hij overwoog nog even een vrije h-pion te creëren met 9…Dxh2 10.Txg7 Kf8. Wit reageert dan sterk met 11.Df5 Dd6 12.Tg3 en daarna heeft hij allemaal ‘happy moves’.
Niet 9…0–0 10.h3! met de dodelijke dreiging 11.Lg5.
10.h3
Verhindert 10…Pg4 en dreigt weer 11.Lg5.
10…Pc6 11.Pb5 Pe5?
Beter was nog 11…Pe4 12.Le3 Pb4 maar wit heeft dan heel rustig 13.Dd1 en dreigt op c7 te slaan. Het vervolg na 13…Pa6 is komisch: 14.Dd4 Th7 15.Lg5! c5 16.Lxh4 cxd4 17.Lg2 en de zwarte stukken zijn nog steeds doodongelukkig.
12.Da3+ d6

 
13.Pxd6!
Niet erg moeilijk, en vernietigend.
13…c5 14.Dxc5 Pfd7 15.Da3
15.Dc7! was nog harder.
15…De7 16.Le3 g6 17.0–0–0 Kg8 18.f4 Pc6 19.Pxc8
En er gaat een stuk verloren op d7.
1–0