Vrijwilligers verdienen het om in het zonnetje gezet te worden. Vandaar dat we er af en toe iemand uitlichten en hier in de schijnwerpers zetten. Ditmaal is dat Johan van den Berg (74) uit het Friese Beetsterzwaag, die op drie basisscholen schaakles geeft.
Schaakles geven is voor iedereen een win-win situatie, vindt Johan. Hij vindt het zelf leuk en het schenkt veel voldoening. De kinderen vinden het ook erg leuk en ze leren belangrijke vaardigheden zoals analyseren, vooruitdenken, geduld hebben en concentreren. Ook leren ze verliezen en dat ze verantwoordelijk zijn voor hun eigen fouten. Last but not least is het voor de scholen heel fijn, want de lessen worden gewoon onder schooltijd gegeven.
Hoe is het lesgeven begonnen?
Johan leerde eerst zijn eigen kinderen schaken. Daarna volgden enkele klasgenoten van zijn kinderen, waarna ze met een schoolteam aan wedstrijden mee konden gaan doen. De volgende stap was dat men op de school in Beetsterzwaag een extra uitdaging wilde bieden aan bovengemiddelde leerlingen. Die uitdaging werd gevonden in schaaklessen onder schooltijd. Dit ging Johan voor zijn rekening nemen. Nadat hij circa vijftien jaar geleden met vervroegd pensioen ging, kreeg hij tijd om nog wat meer schaaklessen te verzorgen en zo kwamen er nog twee scholen bij.
Schaakles als onderdeel van het onderwijsaanbod dus?
Johan: “Ja, op de drie scholen geef ik de schaaklessen onder schooltijd. Men vindt het belangrijk dat kinderen leren schaken en men ziet de voordelen ervan voor de kinderen.”
Scholen vinden het belangrijk dat kinderen leren schaken. Ze zien de voordelen ervan voor de kinderen.
Johan van den Berg
Welke groepen krijgen de schaaklessen?
Johan: “Op één school geef ik de schaaklessen aan groep 6 en op de andere twee scholen aan groep 5. Eerst krijgen ze een serie kennismakingslessen. Hierna wordt bekeken wie verder wil en overleg ik ook met de leerkrachten wie verder gaat. De kinderen vinden het erg leuk. Ik hoor zo nu en dan wel eens een kind zeggen: ‘de dinsdag is de leukste dag van de week, want dan krijg ik weer schaakles’. Dat geeft me natuurlijk veel voldoening.”
Zijn er kinderen die doorstromen naar een schaakclub?
Voor veel kinderen is het voldoende als ze de schaaklessen op school hebben gehad. Ze beschouwen het dan als afgesloten. Maar er zijn er ook die wel verder willen en zich aanmelden bij Schaakvereniging Gorredijk, waar Johan van den Berg zich ook voor inzet. Deze club bestaat geheel uit jeugd en schaakt op de woensdagavond in de basisschool in Beetsterzwaag.
Soms hoor ik een kind zeggen dat de dinsdag de leukste dag van de week is, omdat die dag de schaakles is
Johan van den Berg
De schaaklessen zullen toch ook hun vruchten afwerpen met goede resultatem in wedstrijden?
Er zijn best wel successen behaald. Zo is Johan bijvoorbeeld trots op de successen die basisschool De Paedwizer heeft behaald bij scholenkampioenschappen (zoals een derde plaats en daarna zelfs nog een tweede plaats op het NK), toch heel mooi voor zo’n kleine dorpsschool uit Beetsterzwaag. “Dat waren voor mij echte hoogtepunten”, zegt Johan. En dat de schaaklessen bij zoon Harmen goed zijn aangekomen, is ook duidelijk: Harmen werd in 2002 op de Open Nederlandse Jeugdschaak Kampioenschappen winnaar van de B-groep (t/m 16 jaar). Johan wil echter helemaal niet de eer naar zich zelf toe trekken. “Zonder een team van medelesgevers zou dit beslist niet kunnen.”
Is het niet jammer dat de kinderen na een tijdje weer stoppen met schaken?
Johan vindt dat geen probleem. Schaakles geven is nooit vergeefse moeite. Want ook al gaan de kinderen er niet mee door, ze hebben er toch veel van opgestoken wat ze voor de rest van hun leven ‘meenemen’. Overigens zijn er wel degelijk spelers die nog altijd schaken of het na een tijdje weer zijn gaan oppakken.
