Door Peter Boel
Een vijftal aantrekkelijke partijen kwam door de ballotage na de tweede KNSB-ronde. Uiteindelijk ging het volgens juryleden Hans Ree en Herman Grooten tussen de zege van Max Warmerdam op Rick Lahaye, en die van Sipke Ernst op… Arthur Pijpers. Het zou toch niet zo zijn dat Pijpers, die al diverse schoonheidsprijzen op een haar na miste, nu die eer moest laten aan zijn tegenstander? Nee, zo gortig werd het niet – beide partijen waren volgens de jury uitstekend gespeeld door de winnaars, maar na rijp beraad ging de prijs, het nieuwe boek Timman’s Titans, naar Warmerdams aanvalspartij vanwege de voor deze jonge speler zo opvallend vaste hand.
Wat Herman Grooten opviel aan de winnende was de “ingetogenheid” waarmee Warmerdam de aanval voerde. Eerst zet hij zijn eigen damevleugel volledig vast met 19.a4 en 20.b3, “wat ik een vrij opmerkelijk concept vind”. Daarna gaat het langzaam, heel langzaam, maar ook heel zeker, richting koningsvleugel.
Warmerdam – Lahaye
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Le3 e5 7.Pb3 Le6 8.f3 h5 9.Dd2 Le7 10.Pd5 Lxd5 11.exd5 Pbd7 12.c4 b6 13.Le2 a5 14.Tc1 Pc5 15.Pxc5 bxc5 16.Ld1 Pd7 17.0-0 f5 18.Lc2 0-0 19.a4 Tf7 20.b3 Pf8
Het loperpaar belooft wit een klein plusje. Op den duur zal hij dan wel de stelling moeten openen, en dat zal met g2-(g3-)g4 moeten. Max Warmerdam pakt dit klusje met veel geduld aan. Mogelijk was dat ook ingegeven door de wetenschap dat Rick Lahaye een sterke tacticus is.
21.Kh1 g6 22.Tce1 Kh7 23.Te2 Pd7 24.g3
Nee, nog niet… eerst nog wat zwaar geschut erachter.
24…Lf8 25.Tg1 Le7 26.Dc1 Pf8 27.Ld2 Lf6 28.Df1 Lg5 29.Lc3 Lh6 30.Dh3
Daar komt hij dan.
30…Kg7
31.g4
En juist nu was ook 31.f4!? een alternatief vanwege de penning van e5, bv. 31…Pd7 32.Tge1 Te7, maar na 33.fxe5 Pxe5 34.Lxe5+ (34.Lxf5!? gxf5 35.Dxh5 De8 36.Dxf5 Df7 37.Dxf7+ Kxf7 38.Lxe5 Txe5 39.Txe5 dxe5 40.Txe5 Tb8 41.Tf5+ Kg6 42.Tf3 lijkt te houden voor zwart) 34…Txe5 35.Txe5 dxe5 36.Txe5 Df6 heeft zwart genoeg tegenspel, en zijn de lopers bovendien ongelijk.
Maar Warmerdam laat zich niet van de wijs brengen.
31…hxg4 32.fxg4 f4 33.g5
Logisch. Maar nog iets sterker was 33.Txe5! dxe5 34.Lxe5+ Tf6 35.g5. Overigens verschillen de engines in hun waardering voor deze twee alternatieven.
33…Lxg5 34.Teg2 Ph7 35.Df3
Een ‘profylactisch zetje’ waarvoor Grooten waardering uitsprak, net als voor wits 38e zet.
Lf6 36.Txg6+
36.Lxg6! won sneller.
36…Kh8 37.Dh5 De7 38.Le4!
Wel weer mooi. Wit overhaast niets.
38…Taf8 39.Le1 Db7 40.Th6 f3 41.Lf2
Total control. “Hij gunt wit geen spoor van een tegenkans”- Grooten.
41…De7 42.Tgg6
Zwart is volkomen lamgelegd en gaf zich hier gewonnen.
Zoals te verwachten viel werd Pijpers-Ernst een scherpe aanvalspartij – maar dit keer vooral vanaf de zwarte kant!
Pijpers – Ernst
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 Dc7 6.Dd3 Pf6 7.Pdb5 Db8 8.Dg3!
Een vrij nieuw concept dat… door Jeroen Bosch wordt behandeld in zijn SOS-rubriek in de volgende New In Chess! Objectief het beste schijnt hier de dameruil te zijn, maar Ernst heeft duidelijk geen zin in het iets minder staande eindspel dat dan ontstaat, vooral door de halfopen h-lijn.
8…d6!? 9.Le3 a6 10.Pd4 Ld7 11.0-0-0
Op zijn scherpst. Maar ook zwart krijgt nu aanvalskansen.
11…b5 12.Pxc6 Lxc6 13.f3 b4 14.Pe2 Ld7!?
Een vreemde zet, die echter niets verpest.
15.Kb1 a5 16.Pc1
Dit win je nooit met wit. Scherper was 16.Pd4.
16…a4 17.De1
Om de g-pion vrij baan te geven, maar erg hard loopt de witte aanval niet. Zwart ontwikkelt nu eerst zijn koningsvleugel.
17…Le7 18.g4 0-0 19.Td4
Van Pijpers zou je 19.g5 Ph5 20.f4 verwachten, maar na 20…Tc8 is het zwarte initiatief al gevaarlijker. 21.Le2 g6 betekent niet een heel ernstige verzwakking voor zwart, en …b4-b3 komt er onherroepelijk aan.
19…b3!
Geen twijfel aan.
20.cxb3 axb3 21.Pxb3 d5 22.g5 Da7!
De pointe van het zwarte spel.
23.a3?!
Dit kan de witte stelling niet meer hebben. Hij had aan de noodrem kunnen trekken met 23.Da5!? Dxa5 24.Pxa5 Txa5 25.gxf6 Lxf6 26.Tb4, maar zwart blijft in het voordeel met zijn actievere stukken.
23.Pc1 Lc5 24.Td3 d4 25.Lf4 Ph5 26.Le5 was objectief misschien het beste, maar met 26…Tfc8 blijft zwart aan het roer.
23…Lxa3! 24.Td3
Na 24.bxa3 Dxa3 25.Tb4 Da2+ 26.Kc1 Tfc8+ 27.Lc5 La4 wordt wit gekraakt. Erg moeilijk uit te rekenen is dit niet, het kan ook grotendeels op ‘gevoel’, maar toch noemde Grooten deze beslissing moedig.
24…Da4 25.bxa3 Tfb8 26.Kc2 dxe4 27.Tc3 Pd5
Pijpers verdedigt taai, maar zijn open koningsstelling is een soort zwart gat dat alle witte stukken opslurpt.
28.Lc5 Pxc3 29.Dxc3 Tc8 30.Kd2 Tab8 31.Lc4 Lb5!
“Een knappe zet” – Grooten. Wits belangrijkste verdediger moet het veld ruimen.
32.Lxb5 Dxb5 33.Kc2 De2+ 34.Kb1
Tijd om te oogsten:
34…Txc5 35.Dxc5 Txb3+ 36.Kc1 Db2+ 37.Kd1 Td3+ 38.Ke1 Dd2+ 39.Kf1 Dd1+ 0-1
Bij Manuel Bosboom, die tegen de echtgenote van Twan Burg speelde, was ook weer van alles te beleven. Ditmaal was er echter sprake van luid klokgelui maar veel verkeerd gelokaliseerde klepels.
Bosboom – Umudova
1.Pf3 Pf6 2.c4 e6 3.g3 b6 4.Lg2 Lb7 5.0-0 c5 6.Pc3 Pc6 7.b3 Le7 8.Lb2
Beginnen met een dubbel fianchetto, en daarna gewoon hakken, dat kan alleen Manuel Bosboom.
8…0-0 9.Tc1 a6 10.e3 b5 11.cxb5 axb5 12.d4 Db6 13.dxc5 Lxc5 14.a4 b4 15.Pb5 d5 16.Pe5 Tfc8 17.Pg4 Pe8 18.e4
18…d4
Bosboom gaf later de leuke variant 18…dxe4 19.Lxe4 f5 20.Lxf5 exf5 21.Dd5+ Kh8 22.Ph6 gevolgd door stikmat. Helaas heeft zwart nog 20…Pe7!. In plaats van 20.Lxf5 wint 20.Dd7 wel overtuigend.
19.f4 d3+ 20.Kh1 Td8 21.f5 e5 22.f6
Verzuimt de pionwinst op e5, die zwart tegenspel zou geven. Bosboom speelt op aanval.
22…Ld4?
Richard Vedder gaf in zijn verslag een ambitieuze variant met direct 22…d2, maar wat doet wit eigenlijk na 22…g6 ? Op 23.Dd2 heeft zwart 23…Lf8 24.Pxe5 Pxe5 25.Lxe5 De6 en staat ze zeker niet minder. De computer van Ree kwam zelfs met 22…h5.
23.Pxd4
Veel sterker was hier 23.fxg7!, want na 23…Lxb2 loopt zwart mat: 24.Ph6+ Kxg7 25.Dg4+ Kxh6 26.Tf5.
23…Pxd4 24.fxg7 De6 25.Tc5 Pe2 26.Tf5 f6 27.Dd2
Vedder geeft als alternatief 27.Pxe5, maar daar hoeft zwart niet op te reageren: 27…d2! en zwart dreigt de boel op te vegen met 29…Pc3.
27…Db6
28.Tc1
Wit schrikt even van de matdreiging op g1, terwijl hij hier juist fraai kon toeslaan met het thema dat later terugkeert. Wit is net eerder na 28.Lxe5!! Dxc5 29.Ph6+! Kxg7 30.Dg5+ Kf8 31.Dg8+ Ke7 32.Df7#; of ook omgekeerd: 28.Ph6+ Kxg7 29.Lxe5.
28…Pxc1 29.Lxe5?
Nu ziet Bosboom het ook, maar helaas is dit de foute volgorde. De enige manier om te winnen was nu 29.Ph6+! Kxg7 30.Lxe5!+-.
29…fxe5 30.Ph6+ Kxg7?
In deze versie kon zwart zich redden met het dameoffer 30…Dxh6! 31.Dxh6 Pxg7, waarna de ver opgerukte d-pion wit noodzaakt om naar remisewegen te zoeken. 32.Dxc1? is niet speelbaar wegens 32…d2, dus: 32.Tg5 Td7 33.De6+ Tf7 en nu kan wit eeuwig schaak houden met 34.Txg7+! Kxg7 35.Dxe5+ Kg6 (35…Kg8 36.Dg5+ Kh8 37.Dxc1 is minder slim, hoewel nog wel houdbaar; 35…Kf8 36.Dc5+ idem dito) 36.De6+ Kg7. Dit vond de jury een te ernstig manco voor een schoonheidsprijs.
Na het zwarte antwoord kwam alles toch nog goed voor wit.
31.Dg5+ Dg6 32.Tf7+ Kh8 33.Tf8+ Kg7 34.Tg8# 1-0
Nico Zwirs kreeg door minder goed spel van Roger Meng al snel een overwegende stelling. Het slot van zijn partij was mooi.
Zwirs – Meng
36.Lb2!
En wat zwart ook doet, er is niets te beginnen tegen het mat op g7:
36…Lxc5+ 37.bxc5 Txe8
… of 37…Dxb2 met andere matten.
38.Lxf6 Db1+
Nou ja, niets zinnigs.
39.Dxb1 1-0
Jelmer Jens en Maurice Schippers speelden een uiterst wisselvallige partij met allerlei fantastische trucs. Te wisselvallig voor een prijs, maar zeker leuk genoeg voor in dit verslag.
Jens – Schippers
Jens heeft de opening behoorlijk mishandeld en heeft er noodgedwongen een kwaliteit in gestoken. Zoals dat dan vaak gaat, speelde Schippers niet op zijn krachtigst verder, en in de diagramstelling begint het er weer een beetje op te lijken voor wit.
33.e6!?
Geeft de h-pion voor de g-pion, wat geen slechte ruil lijkt. Op het voorzichtigere 33.Kf2 heeft zwart 33…Le8.
33…Lf3 34.Tg3 Lxh5 35.Lxg7 a5
Rennen aan de andere kant lijkt de enige tegenkans.
36.Le5
Op naar g5 voor een naar schaakje.
36…a4 37.Lf4 Td4 38.Lg5+?!
Met 38.c3! kon wit op tactische wijze veld b4 controleren: 38…Td3 (38…Txf4? 39.Pd5+) 39.Tg8! met de intentie om de toren op b8 te zetten. Nu is het wit die eventjes op een hellend vlak geraakt. Ongetwijfeld speelde tijdnood een rol hier.
38…Kd6 39.Th3?!
Brengt een truc in de stelling die niet op zou moeten gaan.
39…b4 40.e7
40…bxa3?
Deze pion wordt uiterst gevaarlijk, maar winnend was eerst het droge 40…Kd7!, of ook 40…Te4!?.
41.Txh5 Txe7
Er volgt een eindspel vol krankzinnige wendingen.
42.Kf2
Ook na 42.Lxe7+ Kxe7, bv. 43.Kf2 Td1! 44.Pd5+!! (enige zet! 44.Th4 a2 45.Txa4 a1D 46.Txa1 Txa1 kan nog moeilijk worden) 44…Txd5 45.f6+! Ke6 46.Txd5 Kxd5 47.f7 a2 48.f8D a1D= 49.Da8+ en dit blijkt eeuwig schaak op te leveren.
42…Tb7 43.Th1
43…Ke5??
Hiermee blijkt de zwarte koning in een matnet te stappen – midden op het bord! Beter was 43…a2 44.Ta1 en nu:
A) 44…Tb2 45.Lf6 a3 en nu kan wit blijven staan met 46.Ke2 of forceren met 46.Lxd4 cxd4 47.Pc4+, waarna alles precies past: 47…Kd5 48.Pxa3 d3 49.Ke3 dxc2 50.Kd2 Tb1! 51.Pxc2 Txa1 52.Pxa1 Ke5 en de laatste witte pion valt;
B) 44…Ke5!? is niet minder bizar: 45.f6 Th7 46.Txa2 Th2+ 47.Kg3!? (anders zetherhaling) 47…Th5 (vangt de loper, maar…) 48.Pg4+ Kf5 49.f7 Txg4+ 50.Kf3 Th3+ 51.Ke2 Th2+ 52.Kd3 Kxg5! 53.f8D Th3+ 54.Kd2 Th2+ 55.Kc1 Th1+ 56.Kb2 Tb4+ 57.Kc3 Th3+ met eeuwig schaak!!
44.Th6!
Tijdnood voorbij – wit is weer scherp. Er dreigt iets.
44…Td2+ 45.Kf3
Nu kost de elegante matdreiging 46.Lf6 zwart een volle toren. Maar…
45…Tf7 46.Pg4+ Kd4 47.Lxd2 Txf5+ 48.Ke2 Tf1
… die was er ook nog! Deze wending is bekend uit studies: neemt wit de toren, dan promoveert de a-pion.
49.Td6+! Kc4
Na 49…Ke4 speelt wit 50.Kxf1 en stopt hij 50…a2 met 51.Lc3. Schippers vermaakt het publiek nog eenmaal.
50.Pe3+ Kb5 51.c4#
Een rein mat!
