Ivanchuk-achtige torenzet van Mark Timmermans bekroond
door Peter Boel
Vasily Ivanchuk kwam onlangs weer eens in het nieuws met het geniale paardoffer 26.Pd7!! in het WK voor landenteams tegen Jorden van Foreest. De mooiste zet van de vierde KNSB-ronde deed mij aan Ivanchuk denken. Mark Timmermans speelde hem, een verbluffend torenoffer zonder iets te slaan, en won daarmee het boek The Ink War van Willy Hendriks (New In Chess). Niet dat er geen concurrentie was! Het was een wilde ronde – lees snel verder!
Over de winnende partij schreven de juryleden: “Een sterke partij van zwart waarbij hij de witte aanval op zijn koning vakkundig opving met een reactie in het centrum. Daarna nam hij de aanval over waarbij met name de manoeuvres 19…Lc8, 20…Ta3!! en 21…Dd4 erg fraai waren en een schoonheidsprijs waardig.”
Jelle Bulthuis – Mark Timmermans
Klasse 2C, Rijswijk-Dordrecht
[commentaar Mark Timmermans]
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pxc6 bxc6 6.e5 De7 7.De2 Pd5 8.c4 Pb6 9.Pc3 g6
10.f4?!
10.Pe4! staat bekend als de weerlegging van deze zijlijn in het Schots.
10…Lg7 11.Le3 La6
11…0–0!?.
12.Lxb6?! axb6 13.0–0–0 0–0 14.h4!?
14…f6
14…b5!? is een interessante overweging.
15.h5 fxe5 16.hxg6 h6 17.Dg4?
17.g3 Tae8 met voordeel voor zwart.
17…exf4 18.Dxd7 De3+ 19.Kc2 Lc8! 20.Dxc7
20…Ta3!!
20…Lg4 was mijn initiële plan: 21.Ld3!? Lxd1+ 22.Pxd1 Dc5!? 23.Txh6 Tae8! en zwart staat gewonnen. Is ook erg sterk, maar de gespeelde zet is veel spectaculairder.
21.Ld3
21.Td3 leek me taaier. Ik was hier 21…Df2+ 22.Td2 Txc3+! 23.bxc3 De1 van plan, waarna de witte stelling instort. 24…Lf5+ is een dodelijke dreiging.
21…Dd4!
Nu is de dreiging 22…Txc3+ niet meer te stoppen.
22.Dxg7+
22.Kb1 Txc3! 23.Lc2 Td3–+.
22…Kxg7 23.bxa3 Te8 24.Thf1 Lg4 25.Td2 Te3
En wit gaf op in verband met de dreiging 26…Txd3 gevolgd door 27…Lf5.
Het laatste dat ik moest berekenen was 26.Pe2 Lxe2 27.Lxe2 Dc3+ 28.Kd1 Da1+ 29.Kc2 Tc3#.
Een eervolle vermelding was er voor Stefan Beukema. De jury: “Fraai, maar zeer thematisch, en het miste net even wat extra’s.” Onder de oppervlakte bleek het nog niet zo simpel allemaal.
Nico Zwirs – Stefan Beukema
Meesterklasse, Amevo Apeldoorn-De Stukkenjagers
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.c3 Pf6 5.d3 a6 6.0–0 La7 7.a4 d6 8.b4 h6 9.Te1 0–0 10.h3 Pe7 11.Pbd2 Pg6 12.Pf1
12…d5!?
Nieuw en interessant. Doorgaans bereidt zwart deze zet voor met 12…c6.
13.exd5 Pxd5 14.Db3
Solider is 14.Dc2, om d3 en f2 te dekken. Maar moet wit nu al in de verdediging?
14…Pdf4!?
Een scherp pionoffer. Ook mogelijk was 14…Le6.
15.Le3?
En na deze volstrekt logische zet is het al mis! Wit kon min of meer de balans houden met 15.Lxf4 Pxf4 (15…exf4? 16.d4 zal niet de bedoeling zijn geweest) 16.Pxe5 Dg5 17.Lxf7+ Kh8 18.g3 Pxh3+ 19.Kh2 Lf5 20.d4 Pxf2 en nu bijvoorbeeld 21.Ta2, of het rustigere 15.Pxe5 Pxe5 16.Lxf4 Pxd3 17.Lxd3 Dxd3 18.Tad1 Df5 19.Le3.
15…Lxh3!
De engine vindt dit niet eens de beste, maar elke rechtgeaarde schaker speelt het natuurlijk.
16.gxh3
Helemaal chaotisch wordt het na 16.Pxe5 Df6 17.Lxf7+ Txf7 18.Dxf7+ (18.Pxf7? Lxg2) 18…Dxf7 19.Pxf7 Pxg2 20.Lxa7 Pxe1 21.Txe1 Kxf7 en nu de rook is opgetrokken staat zwart nog een tikje actiever, maar dramatisch voor wit lijkt het niet.
16…Dd7 17.Lxf4
Een betere kans om te keepen blijkt 17.P3h2 Dc6! (na 17…Dxh3 heeft wit de verdediging 18.Ld5) 18.f3 Ph4 19.Dc2 b5 20.Lb3 Lxe3+ 21.Pxe3 Pxf3+ 22.Pxf3 Dxf3 en na het verdere slaan op h3 heeft zwart drie pionnen en initiatief voor het stuk.
17…Pxf4 18.Pxe5
Iets taaier was 18.Te4 Dxh3 19.Txf4 exf4 20.P1h2 Dg3+ 21.Kh1 Lxf2 22.Tf1 maar zwart heeft duidelijk de troeven in handen na 22…Tae8.
18…Dxh3 19.Ld5 c6 20.Le4
Hier is de dekker van het matveld g2 te kwetsbaar, maar na 20.Lf3 Tae8 21.Dd1 f6 moet wit de dekking van f3 opgeven, en na 20.Lh1 Tae8 dreigt zwart 21…Txe5! 22.Txe5 Dg4+ 23.Kh2 Dh4+ en inslaan op f2, bv. 21.Dd1 f6 22.Pc4 Txe1 23.Dxe1 Dg4+ 24.Kh2 Dh4+ 25.Kg1 en nu kan zwart alsnog 25…Lxf2+ spelen vanwege het vorkje op h3.
20…Tae8 21.d4
21…Lxd4!
De laatste pointe; nu stort het witte bolwerk in. Ook weer goed was 21…Txe5 22.dxe5 Dg4+ en na 23.Kh1 Ph3.
22.Pxf7 Txf7 23.Dc2 Tfe7
En opgegeven. De dreiging van (uiteindelijk) mat op g2 kost wit te veel materiaal.
0-1
Een tweede eervolle vermelding kreeg Tim Lammens met de volgende sterke aanvalspartij, maar de jury vond het verloop iets te eenzijdig voor de schoonheidsprijs. Nadat wit de koningsstelling laat dichtschuiven is het eenrichtingsverkeer. De ‘ster-zet’ was hier het esthetisch verantwoorde 22…a3.
Erwin Kalle – Tim Lammens
Meesterklasse, Amevo Apeldoorn-De Stukkenjagers
1.e4 c6 2.d4 d5 3.Pc3 dxe4 4.Pxe4 Pf6 5.Pxf6+ exf6 6.c3 Ld6 7.Ld3 0–0 8.Dc2 Te8+ 9.Pe2 h5 10.Le3 Pd7 11.0–0–0
11…b5!?
De directe aanpak. Solider was 11…Pf8 en 12…Le6.
12.Pg3
12.d5! was een goede standaardreactie, maar misschien wilde Erwin zich niet aan het pionnetje op b5 te buiten gaan na 12…c5.
12…Pb6 13.Tde1 h4 14.Pe4 Le6 15.g3
15.Thg1 met de bedoeling 16.g4.
15…h3 16.Kb1 a5
Nu is zwart sneller met zijn stoomwals op de damevleugel. Nog steeds was 17.Thg1 hier wits beste kans.
17.f4 a4 18.f5 Ld5 19.Thf1? b4! 20.Pxd6
20…b3
Goed en thematisch, maar toch een klein vlekje; 20…Lxa2+ was helemaal uit.
21.Dc1 Dxd6 22.c4
22…a3! 23.axb3
Kansloos is 23.c5 na het prozaïsche 23…axb2 (leuker is 23…Dd8) 24.cxd6 bxc1D+ 25.Lxc1 bxa2+ 26.Ka1 Ted8, evenals 23.cxd5 axb2 24.Dxb2 Txa2 25.Dxb3 Ta3 26.Dc2? Db4+.
23…axb2 24.Kxb2 Teb8! 25.Lf4
Weer komt het stuk pakken niet in aanmerking: 25.cxd5 cxd5! en vluchten kan niet meer, of 25.c5 Pa4+ 26.Kc2 Pxc5 27.dxc5 Ta2+! 28.Kb1 Txb3+ 29.Kxa2 Db8. Dit soort varianten hoef je nauwelijks vooraf uit te rekenen!
25…Db4
Met vernietiging.
26.Dc2 Pa4+ 27.Kc1 Da3+ 28.Kd2 Txb3 29.Tb1
29…Tc3 30.cxd5 Txc2+ 31.Lxc2 cxd5 0-1
Bij Jonas Hilwerda is vaak vuurwerk te zien, of hij nu wint of verliest. Ditmaal was het tegenstander Evert Rademakers die op de shortlist terecht kwam. Erwich/Willemze: “Het pionoffer leek uit nood geboren. Het torenoffer leverde uiteindelijk een harde overwinning op, maar na 20…h6 was het allemaal verre van duidelijk geweest.”
Evert Rademakers – Jonas Hilwerda
Meesterklasse, Groningen Combinatie-Paul Keres
1.d4 d5 2.c4 c6 3.cxd5 cxd5 4.Lg5 f6
Deze wending is wel bekend uit de Levitsky-aanval, 2.Lg5 zonder 2.c4 c6 en ruil op d5.
5.Ld2 Pc6 6.Pc3
6…Lf5
Er was geen bezwaar tegen 6…e5 . Nu daarentegen was 7.e4! weer interessant, om zwart te kietelen op de witte velden.
7.Pf3 e6 8.g3 Pge7 9.Lg2 g5!? 10.0–0 Pg6 11.e3?!
Beter was 11.Pe1 om 11…g4 met 12.f3 op te vangen.
11…Ld3! 12.Te1 g4
13.Ph4
Dit was de pointe; de witte structuur wordt verzwakt. Maar hier had wit de uiterst interessante optie 13.e4! , bijvoorbeeld 13…gxf3 14.exd5 fxg2 15.dxc6 Kf7 16.Df3 of 13…Lxe4 14.Pg5! fxg5 15.Pxe4 dxe4 16.Dxg4 en in beide gevallen is het totaal onduidelijk, maar wit heeft zeker mooie compensatie en aanvalskansen voor het stuk.
13…Pxh4 14.gxh4 f5 15.Lc1 Lc4
15…Pb4!.
16.b3 La6
17.e4!
Wit moet natuurlijk actie ondernemen.
17…dxe4?
Nu wordt de zwarte stelling opengeblazen. Hij moest 17…fxe4 spelen; na 18.Dxg4 Dd7 staat zwart nog steeds prima, ook na 19.Lg5 (verhindert de lange rokade) 19…h5 20.Dg3 Lg7 21.Tad1 0–0.
18.d5 Pe5 19.Lg5!?
Hier was 19.Pxe4! fxe4 20.Txe4 al heel sterk; de deuren naar de zwarte koning staan wijd open.
19…Dd6?!
De zwarte koningsloper heeft een betere verdedigende functie na het iets sterkere 19…Le7, bijvoorbeeld 20.Pxe4 fxe4 21.Txe4 Lxg5 22.Txe5 Lf6 23.Txe6+ Kf7 en volgens de engine draait dit weer allemaal op eeuwig schaak uit na 24.Dxg4 en Dh5+ of ook 24.Tc1 Tc8 25.Txc8+ en 26.Txf6+.
20.Txe4! fxe4?
Nu slaat de witte aanval door. Zoals de juryleden aangaven was 20…h6 een betere verdediging: 21.Lf6 fxe4 22.Lxh8 (nu heeft wit na 22.Pxe4 het veld f6 niet voor zijn paard) 22…exd5 23.Dxd5 Dxd5 24.Pxd5 Ld6 met goede remisekansen in een hyperscherp eindspel.
21.Pxe4 Db6 22.Pf6+ Kf7
22…Ke7 23.Pxg4+ Kd6 24.Pxe5 Kxe5 is onhoudbaar na 25.Dd2 of 25.De1.
23.dxe6+ Kg7 24.Pxg4 Ld3
24…Pxg4 25.Dd7+ loopt mat.
25.Lf6+ Kg8 26.Lxe5
En Jonas had het hier wel gezien. Zijn koning is machteloos tegen het opdringerige witte gezelschap.
1-0
De volgende partij werd ingezonden met kort commentaar door de witspeler. Deze plaatste een correct torenoffer, maar dat was ‘slechts’ de mooiste zet in een stelling waarin wit meerdere winsten had.
Marcel Winkels – Sander Bachaus
Klasse 3H, Zuid Limburg 2-Zuid Limburg 3
[commentaar Marcel Winkels, tenzij anders aangegeven met ‘PB’]
1.d4 Pf6 2.Pc3 d5 3.Lf4 c6 4.e3 Lf5 5.f3 h5 6.Ld3 e6?! 7.Lxf5 exf5 8.Dd3 g6 9.Pge2 Lg7 10.0–0
De toren hoort op de f-lijn.
10…0–0 11.Lg5 Dd6
12.Lxf6! Dxf6 13.e4 dxe4 14.fxe4 fxe4 15.Pxe4 De7 16.P2g3 Td8
PB: Nu de d-pion nog niet door c3 gedekt is, is 16…h4 goed; het paard moet terug.
17.c3 h4 18.Ph1?
PB: Wit had al een enorme aanval kunnen krijgen met het stukoffer 18.Tae1! hxg3 19.Dxg3 Dd7 (nu d4 gedekt is heeft zwart niet …Lxd4+ gevolgd door …Le5) 20.Pg5 , bv 20…f6 21.Pe6 Te8 22.Pc7 Pa6 23.Pxa8 Txa8 24.Dxg6 met groot voordeel.
18…c5?!
Beter was ontwikkeling van het paard.
19.Tae1! Dc7?
PB: Zwart moest zich inlaten op het dameoffer 19…Pd7! 20.Pf6+ Dxf6 21.Txf6 Pxf6 waarna hij zeker niet slecht staat.
20.Pg5 Tf8
Zwart heeft f7 drie keer gedekt, maar het is niet genoeg:
21.Txf7!! Txf7 22.Dxg6 De7
22…Te7 23.Tf1 met mat, maar 22…De7 is ook geen oplossing.
23.Txe7 Txe7 24.Dh7+ Kf8 25.Df5+ Kg8 26.Dc8+ Lf8 27.Pe6 Tf7 28.d5
Zwart is in zetdwang.
28…a5 29.Pf2
Het paard komt van stal en brengt de beslissing.
29…c4 30.Pg4 Ta6 31.Ph6+ Kh7 32.Pxf7 1-0
De vader van Duncan Klaren zond de volgende offerpartij in. De jury: “Een spectaculaire partij, maar het was eigenlijk vooral aan het extreem riskante spel van wit te danken dat het zo vroeg ontspoorde. Zwart maakte het daarna wel netjes af.”
Edim Salihbegovic – Duncan Klaren
Klasse 3B, Almere 1-Sissa 1
1.b4 e5 2.a3
Vooral geen theorie tegen die jonge jongens.
2…d5 3.Lb2 Ld6 4.c4 c6 5.e3 Pf6 6.Le2 0–0
7.g4?!
Lieve help, wat heeft wit bij deze zet gedacht? ‘Symmetrie’?
7…Pe4
Ook een wat vreemde riposte. Wilde Duncan na 8.d3 al op f2 hakken?
8.Pf3 f5
Tegen 8…Lxg4 viel ook niet veel in te brengen. Na bijvoorbeeld 9.Tg1 Lxf3 10.Lxf3 Dh4 heeft zwart aanval voor zijn pluspion, en hij zal graag met de d-pion op e4 terugslaan. De tekstzet is nog wat scherper.
9.g5 f4 10.d3?
Wit vraagt erom.
10…fxe3!?
Correct natuurlijk, maar 10…Pxf2 11.Kxf2 fxe3+ 12.Kxe3 e4 was nog sterker.
11.dxe4 exf2+ 12.Kxf2 dxe4 13.c5
Mogelijk had Edim hierop vertrouwd, want na dameruil wint hij zijn pionnen terug voor het stuk en staat hij beter. Maar zijn tegenstander vindt de sterkste voortzetting:
13…Dxg5! 14.Dxd6 Dh4+ 15.Ke3 exf3 16.Ld1
16.Dxe5 Dh6+; 16.Lxf3 Df4+. Het is ondenkbaar dat wit hier zonder kleerscheuren uit komt.
16…Dg5+ 17.Kf2 Dg2+
Zo wint zwart op b2 het tweede stuk terug, en de rest was niet moeilijk meer.
0-1 (36)
