door Peter Boel
 
Hoewel er vele ‘charmante’ partijen werden gespeeld in de derde KNSB-ronde waren juryleden Hans Ree en Herman Grooten er deze keer snel uit. Met een zeer originele aanvalspartij won tweedeklasser Bram van den Berg de New In Chess Schoonheidsprijs, het boek Clinch It! van Cyrus Lakdawala. Toch was het ook ,,een partij in de stijl van de oude meesters”, volgens Ree. En Grooten noemde het ,,één van de betere koffiehuispartijen die ik in de laatste jaren heb gezien.”
 
De partij werd gespeeld in de wedstrijd Eindhoven-Stukkenjagers 2 in de tweede klasse D, en werd ingezonden door de witspeler. Beide spelers hadden een superscherp variantje nogal ver voorbereid. Plotseling staat zwart toch verloren, met een toren meer, na wits 16de zet. Dat het afruilen van een aanvalsstuk sterk is, ligt niet voor de hand en was dus blijkbaar in zijn studeerkamer onderschat door Bas van de Plassche. ,,Het is mij een raadsel dat een sterke speler als Bas zo snel in de problemen geraakt”, schrijft Grooten, ,,maar dit is wel het type stelling waarin Bram zich als een vis in het water voelt. Bram staat bekend om zijn gambietrepertoire en zijn soms wat onconventionele stijl. Op aanval spelen is zijn lust en zijn leven. De prijs is niet alleen voor zijn moed om tegen een geduchte tegenstander pardoes een toren te offeren (hoewel dat bekend is uit de theorie), maar ook voor zijn frivole spel, in de goede zin van het woord.”
 
Bram van den Berg – Bas van de Plassche
[commentaar Bram van den Berg]
1.e4 c5 2.b4 cxb4 3.a3 d5 4.exd5 Dxd5 5.Pf3 e5
Na een minuutje denken gespeeld.
6.c4 De6
Wederom na een minuutje gespeeld, dus ik had inmiddels wel het idee dat Bas iets had bekeken. Ik geloof echter ook in mijn voorbereiding dus ga eens kijken wat er gebeurt.
7.Ld3 Le7 8.0–0

 
8…e4
Wederom na een minuutje gespeeld. Ik had deze variant in de ochtend bekeken, door enkele partijen van grootmeesters na te spelen met deze variant. Torens offeren is leuk, maar je wil er dan niet kansloos af gaan.
9.Te1 Df6 10.Lxe4 Dxa1 11.Db3 Df6

 
12.axb4!
Deze stelling stond in een klein kwartiertje op het bord, ik zat pas aan mijn 2e biertje ;-) Ik vind dit de leukste zet om te spelen, je offert een toren en pakt rustig een pionnetje terug. Het idee is dat Pc3/Pb5 in de stelling komt, ook b4-b5 (neemt zwart veld c6 af) gecombineerd met La3 is een idee.
12…Df4
Bas speelde deze zet na 30 seconden, toen schrok ik wel even. Het is enigzins logisch, je maakt veld f6 vrij voor je paard en wilt je koning in veiligheid brengen en met …Dc7 heb je een extra verdediger, maar toch… bijna à tempo 12…Df4 !
13.Lb2
Hier trok ik een dik kwartier voor uit. Het lijkt een logische zet, na 13…Pf6 was het idee 14.Lxf6 Dxf6 15.Pc3 en een mooi paard op d5 zetten, waarbij zwart niet meteen 15…Le6 heeft omdat b7 en a8 dan de doos in gaan.
13…Kf8?
Bas dacht hier ook een kwartier na, hij gaf in de napraat aan 12…Df4 voorbereid te hebben en gezien te hebben dat dat –1 is.
14.b5
Stockfish geeft de voorkeur aan 15.d4 of vooral 14.Pc3.
14…Pf6
Beter was ‘blijkbaar’ 14…Pd7 en 15…Pdf6. ,,Ook hier heeft wit goede compensatie voor het geofferde materiaal”, meent Grooten. ,,Wits activiteit is enorm, ook zijn sterke pionnencentrum valt nauwelijks te ondermijnen.”
15.Pc3 Dc7

 
16.Pd5!
Deze zet had Bas helemaal gemist, hij had niet verwacht dat ik met materiaal achter het me kon veroorloven stukken te ruilen. Ik was juist van mening dat na 16.Pd5 de zwarte stelling verloren is.
16…Pxd5 17.Lxd5 Pd7?
De computer komt nog met met 17…Pc6. Ook wel een logische, zwart haalt de sterke loper van d5 weg, al kost het uiteraard een stuk en houdt wit een gewonnen stelling over.
 

 
18.Lxg7+! Kxg7 19.Txe7 Tf8 20.Dc3+ Kg8 21.Pe5

 
21…Db6
Ik hoopte op 21…Dd6 omdat ik dan 22.Pxf7 Dxe7? 23.Ph6# heb, voorwaar een mooi mat.
22.Dg3+
Ik zag dat dit geforceerd won en dacht enkele minuten na of 22.Pxf7 niet nauwkeuriger was, maar dat leek me niet en dit voelde voor mij cleaner.
PB: Stockfish: 22.Pxf7 Pf6 (22…Txf7 23.Txf7 Pf6 24.Txb7+ Le6 25.Dxf6 en mat in 3) 23.Ph6+ Kh8 24.Le4 en mat in 4. Slechts 1 zet sneller…
22…Kh8 23.Pxf7+ Txf7 24.Lxf7
Ik vond het ook mooi dat ik na 24…Dd8 met 25.Dc3+ snel mat heb, kortom nadenken over gewonnen stellingen hoeft niet eens.
1–0
 
Uit de wedstrijd HWP Sas van Gent-BSG. De witspeler viel weer eens in bij de Bussumers. Frank Erwich komt goed uit de opening en kan op de 14de zet op een ‘normale’ manier voordeel krijgen. In plaats daarvan kiest hij voor een spannend kwaliteitsoffer, dat Ree ‘dapper en ook correct’ noemt. De aantekeningen zijn gebaseeerd op opmerkingen van Erwich.
 
Frank Erwich – Provoost
1.e4 c6 2.c4 d5 3.exd5 cxd5 4.cxd5 Dxd5 5.Pc3 Da5
Overeenkomstig met het Scandinavisch viel hier ook 5…Dd8 te overwegen.
6.d4 Pf6 7.Pf3 e6 8.Ld3 Le7 9.0–0 0–0 10.Te1 Pc6 11.a3 a6
Hier begint de zwarte dame zich een beetje ongemakkelijk te voelen. 11…b6? sluit haar terugtocht af; 12.Ld2 is nu sterk maar ook 12.Lg5 met de dreiging 13.b4. 11…Dc7!? was een alternatief.
12.Lc2 b5
Krijgt een ‘?!’ van Grooten: ,,Beter was 13…Td8, maar wit staat sowieso beter omdat zwarts opstelling niet erg harmonieus is.”
13.d5 b4
Provoost wilde aanvankelijk 13…Td8 spelen maar dan is 14.Ld2 uiterst vervelend. De tekstzet werkt echter ook niet.

 
14.axb4!?
Erwich gaat vol voor de koningsaanval. Best een riskante beslissing, want 14.dxc6 was prima voor wit. Ook in het dameloze middenspel na 14…bxc3 15.Dd3 cxb2 16.Lxb2 Db5 17.Le5 heeft zwart flinke problemen.
14…Dxa1 15.dxc6
15.Pd2, om de dame te vangen met 16.Pb3, werkt niet wegens 15…Pd4.
15…Lxb4

 
16.Dd4!?
Nu blijft in sommige varianten, wanneer zwart op b2 slaat, de loper op c2 hangen. Het was lastig te zien of 16.Dd3 nauwkeuriger was, bv. 16…Da5 17.Pe5 Td8 en nu kan de dame naar de koningsvleugel met 18.Dg3, of misschien naar h3 omdat anders 18…Ld6 niet duidelijk is.
16…Da5
Hier mist zwart een goede verdediging: 16…Tb8. Nu kan wit remise maken met 17.Pe4!? (17.Ld2 Dxb2 18.Dd3 Da3! illustreert een nadeel van wits 16de zet; 17.h3 Da5 18.Te5 Da1 19.Te1 is een grappige zetherhaling) 17…Lxe1 18.Pxf6+ gxf6 19.Dg4+ Kh8 20.Dh4 f5 21.Df6+ en misschien moet hij dat ook wel doen. Opvallend genoeg komen engines al snel met dit soort remisemechanismen; het zou interessant zijn te zien wat AlphaZero hiervan vindt!
17.Lg5

 
17…Td8?
,,Zwart doet alsof er niets aan de hand is”, aldus Ree, ,,en na het witte antwoord staat hij meteen verloren.”
Na 17…Le7 gaat het al hard: 18.Dh4 h6 19.Pe4.
Er was wel de uitvlucht 17…Pd5 18.Dh4 f5 (18…h6 19.Lxh6 gxh6 20.Dxh6 f5 is eeuwig schaak, ook na 21.Pg5 Ta7 22.Pxe6 Lxe6 23.Dxe6+ Kg7 24.Pxd5 Lxe1 25.De5+) 19.Pxd5 exd5 20.Td1 en dit ziet er nog steeds interessant uit voor wit, maar het materiaal is wel uitgedund.
18.Dh4 Lxc3 19.bxc3 Dxc3 20.Lxf6 Dxf6
Erwich verwachtte 20…gxf6 21.Le4 Ta7 22.Dh6 en na bijvoorbeeld 22…a5 23.h4 volgt de ‘rook lift’ naar e3 en g3.
21.Dxh7+ Kf8 22.c7!
Die waren we bijna vergeten, al is het geen randpion van Donner.
22…Te8
22…Td6 23.Dh8+ Ke7 24.La4 Lb7 (24…Dc3 25.De8+ Kf6 26.Dd8+) 25.Dxa8;
22…Td5 23.Dh8+ (23.Le4 Dh6) 23…Ke7 24.Le4.

 
23.La4!
Een mooie zet, die na het zwarte antwoord in veel gevallen ook de switchback Db1 mogelijk maakt.
23…Lb7 24.Pe5
24.Td1 Dh6 25.Dd3 is ook hopeloos voor zwart.
24…Dg5
Nu heeft wit na 24…Dh6 25.Pd7+ Ke7 de switchback 26.Db1 of ook 26.Df5!. Zwart heeft geen nuttige zetten meer.
25.g3 Tec8 26.f4 Df5
26…Dh6 27.Pd7+ Ke7 (27…Ke8 28.Pe5+ Ke7 29.Db1) 28.Db1.
27.Pd7+ Ke7 28.Dxf5 1–0
 
En dan nog de volgende model-Wolga met koningsaanval uit dezelfde wedstrijd. ,,Een goede strategische partij van de zwartspeler”, schrijft Ree (“zoals we gewend zijn van Van der Heijden”, voegt Grooten toe). Maar de slotcombinatie was niet zo speciaal dat deze een schoonheidsprijs verdiende.
 
Groffen – Van der Heijden
1.d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 b5 4.cxb5 a6 5.e3 g6
De echte Wolga-speler gaat ook na 5.e3 onverstoorbaar voort en speelt niet bv. 5…axb5.
6.Pc3 Lg7 7.Pf3 0–0 8.a4 Lb7 9.Ta3 e6 10.dxe6 fxe6 11.Dd6 axb5 12.Lxb5 Lxf3 13.gxf3 Dc8 14.0–0 Pe8 15.Dg3 Pc6 16.Pe4 Pe5 17.f4 Pf7

 
18.Pd2
Ook deze stelling is nog bekend! Na 18.Pg5 d5 19.e4 Ped6 20.exd5 exd5 21.Dd3? kreeg zwart een sterke aanval met 21…Pxg5 22.fxg5 Ld4 in de grootmeesterpartij Petursson-Fedorowicz, Reykjavik 1990.De tekstzet doet wat passief aan.
18…d5 19.e4!?
Deze actieve maar positioneel niet zo gezonde zet deed Petursson ook.
19…Ped6 20.e5?
De afruil is gunstig voor zwart. Wit houdt een kreupele structuur over en heeft ook niet veel activiteit. Geef mij dat zwarte centrum maar.
20…Pxb5 21.axb5 Db7 22.Dg4 Db6
Don’t hurry in the Benko!
23.Pb1 Ph6 24.De2 Pf5 25.Le3
Op zich lijkt het geen slecht idee om de zwarte d-pion naar voren te lokken, zodat het zwarte centrum minder breedte bestrijkt.
25…d4 26.Ld2 Tab8
Nu de pion op d4 staat had wit hier 27.Tb3 en Pa3-c4 kunnen proberen, waarna zwart nog slechts een tikje gemakkelijker staat.
27.Ta5 Db7 28.Pa3?

 
28…Dd5
Hier mist zwart het ijzersterke 28…d3! gevolgd door …Pd4, bv. 29.Dxd3 Tbd8 30.De2 Pd4.
29.Dc4?
Het lelijke 29.f3 had hier nog het ergste verhinderd.
29…Df3! 30.Dxe6+ Kh8 31.Dc6 Ph4 32.Pc4 Dg4+ 33.Kh1 Pf3 34.Ta3

 
Op deze verdediging had wit misschien vertrouwd, maar…
34…Dh3
Tf1 hangt ook! Wit gaf op wegens mat.
 
Uit de wedstrijd LSG-En Passant kwam de volgende partij. Ook een geval van ‘ontspoorde openingsvoorbereiding’, meende Ree. ,,Zwart stond meteen aan de rand van de afgrond, al zegt de engine dat ze met 21…De8 nog een min of meer gelijke stelling had kunnen bereiken.”
 
Roobol – Kazarian
1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5 Lf5 4.h4 h5 5.Ld3 Lxd3 6.Dxd3 e6 7.Lg5 Db6 8.Pd2 c5 9.c4!
Dit is in feite een driedubbel pionoffer, voor een driedubbel tempo.
9…Dxb2 10.Td1 Dxd4 11.Db3 Dxe5+ 12.Pe2 Dc7 13.cxd5 exd5 14.0–0

 
14…Le7
De stelling blijkt nog bekend te zijn:
A) 14…d4 15.Tfe1 Le7 16.Pc4! (16.Pf4 Pc6 leidde tot remise in Kadric-Yang, Richardson 2015) 16…Pc6 17.Lf4 Dd8 en nu wint wit met de doorbraak 18.Pxd4 Pxd4 19.Txd4 cxd4 20.Pd6+.
B) 14…Pc6 15.Dxd5 (15.Pc3! d4 16.Pb5 Dd7 17.Lf4 dwingt zwart haast tot 17…Kd8 18.Lc7+ Kc8 waarna 19.Pc4 het aanschroeft) 15…Le7 16.Pe4 Td8 17.Df5 Ph6 ging uiteindelijk mis voor wit in Haug-Solozhenkina, Praag 2018.
C) Ook het steviger ogende 14…Pe7 15.Tfe1 c4 16.Da4+ Dd7 17.Dc2 Pbc6 18.Pxc4 lijkt het op den duur niet te houden voor zwart.
D) Of ook 14…Pd7 15.Tfe1 Le7 16.Pf4.
15.Pc3 d4 16.Pb5
Onnauwkeurig, schrijft Grooten: ,,16.Tfe1! gaf beslissend voordeel.”
16…Dd7

 
17.Lf4
Sterker lijkt 17.Pc4! Pc6 18.Lxe7 Kxe7!? (anders 19.Pcd6+) 19.Da3 Kf8 (19…Pb4 20.Pxd4) 20.Pxd4 Pxd4 21.Dxc5+ De7 22.Dxd4 met behoud van aanval. Na de tekstzet lukt het Anna-Maja om haar stelling enigszins te consolideren.
17…Pa6 18.Tfe1 Kf8 19.Pf3 Td8

 
20.Pbxd4!?
Na 20.Pfxd4 cxd4 21.Txd4 De8 heeft wit 22.Pd6, wat overigens nog steeds niet wint: 22…Pc5 23.Pxe8 (23.Dc4 Txd6 24.Txd6 b6) 23…Pxb3 24.Txd8 Lxd8 25.Pd6 Pf6 26.axb3 en wit heeft voldoende compensatie voor de pion, maar meer niet.
20…cxd4 21.Txd4

 
21…Df5
21…De8! houdt stand, bv. 22.Ld6 Txd6 (na 22…Td7!? is er ook niets concreets in zicht) 23.Txd6 Pc5 24.Dc4 Th6 25.Pg5 Pe6 26.Tdxe6 fxe6 27.Txe6 en nu 27…Pf6 of 27…Dd7/Dd8.
Richard Vedder geeft in zijn verslag op Schaaksite 22.Txd8 Dxd8 23.Pe5 De8 24.Dxb7 Pc5 25.Dxa7 met compensatie. Nog beter is misschien 23.Pg5 Ph6 24.Dxb7 Pc5 25.Dxa7 omdat hiermee de e-lijn open blijft.
Nu wint wit het stuk terug en houdt hij een gewonnen stelling over:
22.Txd8+ Lxd8 23.Ld6+ Le7
23…Pe7 24.Dxb7 komt op hetzelfde neer.
24.Lxe7+ Pxe7 25.Dxb7 g6 26.Dxe7+ Kg7 27.Dxa7 Pc5 28.Te5 Db1+ 29.Kh2 Pd3 30.Td5 Pe1 31.Dd4+ f6 32.Td7+ Kh6 33.De3+ 1–0
 
De volgende partij, uit de match Charlois Europoort 3-Souburg 1 in de derde klasse F, werd ingezonden door de witspeler. ,,Het blijft altijd leuk om te zien hoe met een kwaliteitsoffer op h5 een koningsstelling gesloopt wordt”, schrijft Grooten, maar de jury achtte de aanval ‘te conventioneel’ voor de schoonheidsprijs.
 
André van der Graaf – Roeland Alders
[commentaar André van der Graaf]
1.e4 d6 2.d4 Pf6 3.Pc3 g6 4.f3 Lg7 5.Le3 0–0 6.Dd2 Te8 7.0–0–0
Maakt de intenties duidelijk: een koningsaanval.
7…c6 8.Lh6 Lh8 9.g4 b5 10.h4 Da5
Ik was niet bang voor 11…b4 en 12…Dxa2, zwart heeft weinig om op door te gaan. Na 12…Dxa2 kan ik desnoods de b4–pion meenemen.
11.h5 b4 12.Pb1 Pbd7 13.hxg6
Pf6 staat slecht en ik dacht hier wel te kunnen profiteren.
13…fxg6 14.g5
Hier heb ik getwijfeld of meteen 14.Lc4+ beter was, maar ik zag niet echt een duidelijk plan na 14.Lc4+ d5 15.exd5 Pb6. Na het komende kwaliteitsoffer was Dg2 en g5-g6-g7 ook nog een mogelijkheid.
[14.Lc4+ d5 15.exd5 Pb6 16.Lb3 cxd5 17.Dh2 gevolgd door 18.Lg5 lijkt te winnen voor wit – PB.]
14…Ph5

 
15.Txh5 gxh5 16.Lc4+ e6
16…d5 17.Lb3 (17.g6 hxg6 18.exd5 Kh7 19.Ph3 Pf6) 17…Pf8 lijkt nog speelbaar voor zwart – PB.
17.Dh2
Totaal gemist door mijn tegenstander.
Ree: Mijn Stockfish zegt dat zwart zich goed zou kunnen verweren met 17…La6 18.Lxa6 Dxa6 19.Dxh5 c5, en dat zal wel waar zijn, al ziet het er griezelig uit voor zwart.”
17…Dc7 18.Dxh5 Lb7

 
19.g6
Gelijk breken en hopen dat er voldoende compensatie is voor de geofferde kwaliteit.
19…Pf6 20.Dg5 Lg7 21.Pe2 hxg6 22.Dxg6 Df7 23.Dg3 Kf8 24.Dxd6+ De7 25.Lxg7+ Kxg7 26.Tg1+ Kf7 27.Df4
12 zetten na mijn offer eindelijk fysieke compensatie voor het offer.
27…Tg8 28.e5 Txg1+ 29.Pxg1 Tf8 30.Pd2 Ke8 31.exf6 Txf6 32.Db8+ Kf7 33.Pe4
Dreigingen 34.Pxf6 en 34.Dxb7 Dxb7 35.Pd6+.
33…Tg6 34.Pe2 Kg7 35.Pf4 Dh4
Dreigt 36…De1#, maar de verdediging kan dit niet lijden. 36.Dxb7+ is uit, maar de partijzet maakt het mooier uit.
36.Df8+ Kh7 37.Dh8+ 1–0