Door Peter Boel
 
 
Deze vierde ronde kende een flink aantal aantrekkelijke partijen, maar aan de meeste zat hier en daar een klein vlekje. Dat gold niet voor de partij van de winnaar van de schoonheidsprijs: Johan Quist, die de op papier sterkere ex-Open kampioen Ali Bitalzadeh afgemeten versloeg met een onweerstaanbaar kwaliteitsoffer. “Vrijwel vlekkeloos gespeeld”, vond jurylid Herman Grooten. Quist ontvangt van New In Chess het boek The Zaitsev System van Alexey Kuzmin.
Grooten gaf aan dat hij de zwarte opzet verdacht vond, maar dat hij het achter het bord zelf nooit had kunnen weerleggen. “Gelukkig laat Quist zien hoe het dan wel moet voor wit. Het (tijdelijke) kwaliteitsoffer is uitstekend en de wijze waarop wit met zijn stukken de regie over de partij in handen neemt, is mooi.”
Quist – Bitalzadeh
1.c4 g6 2.g3 Lg7 3.Lg2 d6 4.Pc3 Pf6 5.e4 c5 6.Pge2 Pc6 7.0-0 0-0 8.d3 a6 9.h3 Tb8 10.a4 Pe8 11.Le3 Pc7 12.d4 cxd4 13.Pxd4 Pe6 14.Pde2 Pc5 15.Tb1 Le6 16.Pd5 

16…f5
“Zwart rukt aan zijn ketenen”, schrijft Hans Ree. “Altijd gedacht dat deze zet verzwakkend is en dat zwart er last mee moet krijgen”, aldus Grooten.
17.Pef4 Lc8 18.exf5 Lxf5

19.b4!
Ree: “Een mooie en sterke zet waarna de zwarte stukken in de problemen komen.”
19…e5
19…Lxb1 20.Dxb1 Pd7 21.Pe6 is al doffe ellende voor zwart, want na het nemen op f8 krijgt hij weer last op de witte velden na Pc7 en Ld5+.
20.bxc5 exf4 21.Pxf4 Lxb1 22.Pe6 Df6

Het paard kan natuurlijk niet genomen worden op straffe van dameverlies. Ook hier kan wit de kwaliteit terugwinnen, maar hij doet het nog sterker:
23.Dxb1! dxc5
23…Tfe8 24.Lg5! Df5 (24…Df7 25.Pxg7 Dxg7 26.Ld5+ Kh8 27.cxd6 en geef mij die lopers maar) 25.Ld5 Dxb1 26.Pc7+ Kh8 27.Txb1 en ook hier krijgt wit een dodelijke vrijpion op d6 als zwart de kwaliteit niet teruggeeft.
24.Pxf8 Lxf8 25.Db6!
Wit domineert volledig en hij kan het nu prozaïsch afmaken.
25…Dd6 26.Ld5+ Kh8 27.Lf4 Pe5 28.Tb1 h6 29.Dxd6
Of 29.Lxe5+ Dxe5 30.Dxg6.
29…Lxd6 30.Tb6 Lc7
Hij had nog iets langer weerstand kunnen bieden met 30…g5 31.Ld2 Pc6 (31…Lc7 32.Txh6+ Kg7 33.Te6), maar na 32.Lxc6 bxc6 33.Txc6 heeft zwart geen enkel tegenspel en vallen er nog meer pionnen.
31.Te6 1-0
 
Manuel Bosboom duikt weer eens op in onze kolommen, ditmaal niet met grof tactisch geweld maar met een fraaie strategische prestatie. Er zaten echter een paar kleine haken en oogjes aan – vooral het feit dat hij een offerzege miste!
Bosboom – Vandenbussche
1.c4 d6 2.b3
Ik zeg het maar alvast even: een mooie diagonaal voor die zwartveldige loper.
2…e5 3.Lb2 Pc6 4.e3 Pf6 5.a3 Le7 6.Dc2 0-0 7.Pf3 Lg4 8.Pc3 Lh5
Je kunt natuurlijk de witte structuur verzwakken met 8…Lxf3, maar de g-lijn openen tegen Manuel Bosboom is tamelijk suïcidaal.
9.Le2 Lg6 10.d3 d5 11.cxd5 Pxd5 12.Pe4 Ld6

13.g4!?
Patent Bosboom!
13…Pf6 14.Pxf6+ Dxf6 15.h4 h5 16.gxh5 Lxh5 17.Pg5 Lxe2
Iets volhardender was 17…Dh6 of 17…Dxg6. Dan is het lastiger voor wit om de dametoren op g1 te krijgen.
18.Kxe2 Dh6 19.Dc4 Dh5+ 20.f3 Kh8 21.Tag1 Pd8 22.d4 exd4 23.Dxd4 f6 24.Dc4 Tb8 25.Pe4 Pc6
De verkeerde kant op. Hij had iets als 25…b5 26.Dd3 Pe6 moeten proberen. Ree noemt ook 25…Le5.

26.Pxd6
Bosboom was in strategische modus op deze vierde speeldag. Opvallend dat hij het winnende 26.Txg7! niet zag: 26…Kxg7 27.Tg1+ Kh6 28.Pxf6 en als de zwarte dame wijkt volgt 29.Dg4 met vernietiging, dus: 28…Txf6 29.Lxf6 Df5 (29…Le5 30.Tg5 De8 31.Lxe5 Pxe5 32.Dxc7 Pf7 33.Tg4 en wit wint) 30.Lg7+! (dit is lastig te zien aan het bord) 30…Kh7 31.Tg5 en zwart moet de dame geven, waarna de witte koningsvleugelpionnen te sterk zijn.
26…cxd6 27.Dg4
Wit heeft eigenlijk niet zo veel in dit eindspel, behalve een wat actiever licht stuk. Het is zonde van zijn mooie aanvalsstelling van een paar zetten geleden. Maar vervolgens overspeelt Bosboom zijn tegenstander.
27…Dxg4 28.Txg4 Pe5 29.Td4 Tbc8 30.Thd1 Pf7 31.T1d2 Tfe8

32.h5 Tc5 33.h6 Pxh6 34.Txd6 Tb5 35.b4 a5 36.T2d5 Txd5 37.Txd5 axb4 38.axb4 Te7 39.Kd3 Kg8 40.b5 Kf7 41.La3! Ke6 42.Lxe7?!
Waarom ruilt hij nou al die stukken?
42.Td6+ Kf5 43.e4+ Kg6 44.Td5 Tc7 45.Lc5 wordt al lastig voor zwart.
Nog sterker was 42.e4! en nu:
A) 42…Tc7 loopt verkeerd af omdat er te weinig velden op de zevende rij zijn: 43.Td6+ Kf7 (43…Ke7 44.Tc6+ Kd7 45.Txc7+ Kxc7 46.Lf8, zie de volgende variant) 44.b6 Te7 45.Td8;
B) 42…Td7 43.Txd7 Kxd7 44.Lf8 is een gunstigere versie van de partij, omdat hier de zwarte koning minder actief staat.
42…Kxd5 43.Lf8

43…Pg8?
Hier was nog redding mogelijk met 43…Pf7! 44.Lxg7 f5 en wit kan de b-pion niet behouden: 45.b6 Pg5 46.Ke2 (46.f4 Pe4 houdt weliswaar de pion, maar wit kan nooit meer winnen) 46…Pe6 47.Lb2 Kc6.
44.Lxg7 Kc5 45.Ke4 Kxb5 46.Kd5
46.Kf5 Kc4 47.Lxf6 Kd3 48.e4 ziet er heel goed uit voor wit, maar zwart kan remise maken met 48…Ke3 49.e5 (49.f4 Ph6+ 50.Kg5 Kxe4) 49…Kxf3 50.e6 b5 en nu bijvoorbeeld 51.Kg6 Ke4! 52.Kf7 Kd5, of 51.Lc3 Pe7+ 52.Ke5 (52.Kf6 Pc6!) 52…Pg6+ 53.Kd6 (53.Kf6 Pf4!) 53…Ke4 en wit komt niet verder.

Het is duidelijk: wit staat veel actiever dan in de vorige variant. Maar kan hij ook winnen? De b-pion wordt een belangrijke factor.
46…f5?
46…Kb4! blijkt nog net remise te zijn: 47.Ke6 Kc3 48.Lxf6+ (het paard vangen met 48.Kf7 Kd3 is duidelijk te langzaam) 48…Kd3! (liever niet het dame-eindspel ingaan met 48…Pxf6 49.Kxf6 Kd2 50.e4 b5) 49.e4 Ke3 50.e5 Kxf3 51.Kf7 Ph6+ 52.Kg6 Ke4! 53.Lh8 (53.Kxh6 Kf5 gevolgd door een run met de b-pion) 53…b5 54.e6 Pg8 en het handige paard redt zichzelf.
47.f4!
Nog sterker dan 47.Ke6 Kc4, hoewel hier 48.Kxf5 ook lijkt te winnen (48.Kf7? Kd3 49.Ld4 Ph6+ 50.Kg7 f4! 51.Kxh6 fxe3 52.Lc5 e2 53.Lf2 b5 54.f4 b4 is remise): 48…Kd3 49.e4 Pe7+ 50.Ke6 Pc6 51.Kf5 Pe7+ 52.Kg4 b5 53.e5 enzovoort.
47…Pe7+ 48.Ke6 Pc6 49.Kxf5 Kc4 50.Ke6 Kd3

51.Ld4! b5
51…Pxd4+ 52.exd4 b5 53.f5 is gruwelijk duidelijk: wit promoveert eerst en heeft dan een schaakje op f5.
52.f5 b4 53.f6 b3 54.La1!
54.f7?? Pd8+ was alsnog remise.
54…Pd8+
Na 54…Kxe3 55.Kd7 is de f-pion niet meer te stoppen, zelfs niet voor het dappere paard.
55.Ke7 Pc6+ 56.Kd7 1-0
 
Wouter Spoelman besliste zijn partij tegen de wel behoorlijk veel minder sterke Henny Versteeg op elegante wijze. Volgens Ree en Grooten was vooral de zet 19…d5 de boosdoener, waarna het zwarte centrum er wankel uitziet. Spoelman maakt daar onverbiddelijk gebruik van:
Spoelman – Versteeg

26.Lxe5!
Een aantrekkelijke combinatie, maar het geval wil dat zwart hier al min of meer kapotgespeeld is. De computer geeft 26.e4! d4 27.b5! gevolgd door een ‘slow kill’ met 28.a4 en 29.La3…
26…Pf5
26…Pxe5 verliest materiaal na 27.Lxd5+ Pf7 (27…Kh8 28.Txf8+; 27…Dxd5 28.Dxd5+ Txd5 29.Txf8#) 28.Lxf7+ Kh8 29.Dc3 en nu is er na 29…Dxd3 weer een aardig motief: 30.Ld5! met hetzelfde matidee op f8 als boven.
27.Lf4 De7
Dwingt een kwaliteitsoffer af, maar ook deze witspeler vindt dat niet erg.
28.Txf5 gxf5 29.Lxd5 Dd7 30.e4

Ook hier lijdt het geen twijfel dat de partij zonder kwaliteit veel beter staat. Zwart kan de f-lijn niet dichthouden.
30…Db5 31.Le3 1-0
 
De volgende partij was een geweldig gevecht. “Op een gegeven moment dacht ik dat Piceu een prijs aan het verdienen was met 20.Lxh7+ en later het kwaliteitsoffer Txe5”, meldde Ree. “Het lijkt steeds kritiek voor zwart, maar er is steeds een oplossing.” Na vele boeiende wederwaardigheden trekt Jan Werle aan het langste eind.
Piceu – Werle
1.d4 Pf6 2.Pf3 e6 3.e3 c5 4.Ld3 d5 5.c3 Le7 6.Pbd2 0-0 7.0-0 b6 8.dxc5 bxc5 9.e4 Pc6 10.Te1 a5 11.De2 Dc7 12.e5 Pd7 13.Pf1 f5 14.exf6 Pxf6 15.Pg3 Ld6

De zwarte stukken beginnen al dreigend naar de witte koning te kijken, maar Piceu perst er nog iets moois uit:
16.c4 Ld7 17.Lg5 Tf7
17…Tab8!?.
18.cxd5 exd5 19.Lxf6 Txf6

20.Lxh7+! Kh8!
Hij kon deze Griekse gave beter niet aannemen: 20…Kxh7 21.Pg5+ Kg8 22.Dh5 Lf5 (22…Th6 23.Df7+ Kh8 24.Pf5!! en die kan zwart niet nemen wegens mat) 23.Pxf5 g6 24.Dh6 Lxh2+ 25.Kh1 Le5 26.Pe3 met grote problemen. Door het stuk te laten staan houdt zwart echter prima compensatie voor de pion.
21.Lc2 Th6 22.Tad1 d4 23.Pg5 Tf8 24.Dc4 Lg4
Elke verzwakking in de witte pionnenstelling kan supergevaarlijk worden.
25.f3
Ree geeft hier 25.Te8 en dat had wit misschien moeten proberen, hoewel zwart ook dit overleeft: 25…Txe8 26.Pf7+ Dxf7 27.Dxf7 Tf8 en 28…Lxd1. Wit staat dan wel wat beter.
25…Pe5 26.Dd5 Lc8

Opnieuw dreigt Piceu overspeeld te worden, en opnieuw reageert hij alert:
27.Txe5! Lxe5 28.Te1 d3!
Natuurlijk niet 28…Lf6?? 29.Pf7+; of 28…Ld6 29.Te8!.
29.Lxd3?!
Beter was hier 29.Dxe5 Dxe5 30.Txe5 dxc2 31.Txc5 en wit kan rustig de c-pion ophalen: 31…Tg6 32.h4 – hij staat iets beter.
29…Ld4+ 30.Kf1
Een betere verdediging was 30.Kh1! g6 (30…Dxg3?? 31.Pf7+) 31.Pf1.
30…g6 31.Pe6 Lxe6 32.Txe6 Df4 33.Dd6
Zo wendt wit de ergste gevaren af, maar het eindspel staat iets minder voor hem, met name door het monster op d4.
33…Dxd6 34.Txd6 Txh2 35.b3

35…g5?!
Verliest bijna al zijn voordeel, dat hij vast kon houden met 35…Le5 36.Txg6 Td8 37.Kg1 Th4 38.Pf5 Th5 39.g4 Th2 . Lastig te zien allemaal!
36.Tg6 Tg8 37.Ta6 g4 38.f4 Te8 39.Txa5 Th6
Dan maar ‘langs den anderen kant’.
40.a4 The6 41.Pe2
Weer een sterke fase van Piceu – hij houdt de deur op slot.
41…Te3 42.Lc4 Kg7 43.Ta6 g3 44.Ta7+ Kf6 45.Th7 Kf5!? 46.Th5+ Kg4 47.Tg5+ Kh4 48.a5 Tf8?!

Werle waagt een ultieme poging, die hem duur te staan had kunnen komen. Hij had e6 niet mogen loslaten.
49.a6?
Zwart had nog een zware pijp gerookt na 49.Tg6! Td8! (49…Lc3? 50.Th6+ Kg4 51.Le6+ kost hout; 49…Tfe8 50.a6) 50.Le6 en de zwarte koning zit in het nauw: (50.a6? Lg7!! – verhindert 51.Th6+ en wint een stuk wegens de matdreiging op d1) 50…Kh5 51.Lf7 (51.Lf5!?) 51…Tf8 52.Tf6+ Txf7 (52…Kh4 53.Th6+ Kg4 54.Le6+) 53.Txf7 Txb3 54.Pxd4 cxd4 55.a6 en dit toreneindspel is nog net te houden.
49…Lc3! 50.Td5
Wit zit ineens zelf in een matnet: 50.Kg1 Td8!.
50…Txf4+ 51.Kg1 Txc4 52.Pxg3 Kxg3
En aan het mat valt niet meer te ontkomen. Wit gaf op. Met zijn creatieve spel had hij een beter lot verdiend.
 
Rudy van Wessel plaatste een Marshall-achtig pionoffer tegen Merijn van Delft, en toen de Apeldoornse IM daarop inging waren de trossen los. Het leverde een korte maar mooie trucenregen op.
Van Delft – Van Wessel

16.Pxe5!?
De witte dame wordt nu alle kanten opgejaagd.
16…Pxe5 17.Dxe5 Tfe8 18.Lf4 Dc6 19.Pe3 Lf8 20.Dg5 h6 21.Dg3 Ph5 22.Dg4 Pxf4 23.Dxf4

Zwart wil wel op e3 slaan, maar eerst moet het mat via f7 eruitgehaald worden, dus:
23…c4! 24.dxc4 Txe3 25.Dxf7+!
Ook een aardig motief, maar het verhindert niet dat zwart een voordelig eindspel in gaat:
25…Kh8 26.Dg8+ Kxg8 27.cxb5+ Kh8 28.bxc6 Txe1+
Schaak!
29.Txe1 Lxc6

En hier is het stuk – de helft van een loperpaar – sterker dan de drie pionnen. Van Wessel won op zet 43.
 
De zege van Erwin l’Ami op Michel de Wit kende één grappig moment, dat wij u niet willen onthouden.
L’Ami – De Wit

Natuurlijk heeft grootmeester l’Ami het uiterst gedegen opgezet. Maar het gaat om dit moment. Wit kan een pion winnen op d5, maar zwart kan zich dan op schadeloos stellen, toch?
17.Txd5!
Heel scherp gezien. Na 17.Lxd5? is het zelfs zwart die een kwaliteitsoffer pleegt met 17…Txd5! 18.Txd5 Dxe2, en dat is behoorlijk kansrijk met die zwakke witte velden op de koningsvleugel. Een grappige omdraaiing!
17…Lxd5 18.Lxd5 Txd5
Cruciaal is 18…Tab8 19.Lxf7+ Kh8, maar het is duidelijk dat wit hier meer dan genoeg heeft voor de kwaliteit. Maar na de tekstzet heeft wit een pion meer, en compensatie daarvoor. Een koud kunstje verder voor l’Ami. Op zet 29 gaf De Wit op.
 
Een eervolle vermelding gaat naar de volgende aanvalspartij uit de wedstrijd Philidor Leeuwarden II-Caissa-Eenhoorn in klasse 2A. Via een torenoffer wordt de witte koning het vrije veld ingejaagd en tenslotte matgezet. Helaas was er juist op die 22e zet nog iets sterkers, en als Jippe Kamstra dat had gezien had hij mee kunnen dingen voor de prijs volgens de juryleden. Verder was Ree niet zo te spreken over de witte dameroute naar a1: “Zult zal vast aan Réti-Lasker, New York 1924, hebben gedacht, maar daar waren de omstandigheden toch heel anders.”
Philidor-coryfee Eddy Scholl was echter zo onder de indruk van het spel van zijn clubgenoot dat hij de partij met smaak becommentarieerde:
Zult – Kamstra
(commentaar van Eddy Scholl)
1.c4 Pf6 2.g3 c6 3.Lg2 d5 4.Pf3 g6 5.b3 Lg7 6.Lb2 0-0 7.0-0 Lf5 8.d3 Dc8 9.Te1 Lh3 10.Lh1 Td8 11.Pbd2
Wit wil er een rustig flankspelletje van maken, maar Jippe heeft andere plannen.
11…Df5 12.Dc2
Na 12.Pd4 gaat de zwarte dame terug naar d7.
12…e6 13.Tac1 Pbd7 14.Db1 Lh6 15.cxd5 exd5 16.e4 dxe4 17.dxe4 Dh5

Het evenwicht is nog niet verbroken. Na bijvoorbeeld 18.Tc2 had het ongeveer gelijk gestaan. Toch moet wit oppassen. Zijn volgende zetten zijn onvoorzichtig (en slecht) en spelen de plannen van zwart in de kaart.
18.Da1 Pg4 19.e5
Kennelijk gebaseerd op een foute berekening.
19…Lxd2
Het sterke alternatief was 19…Pdxe5 20.Pxe5 Lxd2 21.Lf3 Lxe1 22.Txe1 f6 23.Lxg4 Lxg4 24.Pxg4 Dxg4 25.Lxf6 Td2 26.Dc1 (na 26.Lh8 is 26…Dd7 afdoende) 26…Te2 en wit heeft onvoldoende compensatie voor de verloren kwaliteit.
20.Pxd2 Pdxe5 21.Lxe5 Txd2 22.Lf3

22…Txf2
Prachtig en moedig gespeeld, maar zwart had hier al een geforceerde winst: 22…Df5!! met als vervolg 23.Lf4 Txf2 24.Lxg4 Tg2+ 25.Kh1 Dd5! met onontkoombaar mat, ook na 26.Lxh3 Txg3#.
23.Lxg4 Lxg4 24.Kxf2 Dxh2+
Zwart heeft nu in zijn jacht op de witte koning een volle toren ingezet.
25.Ke3 Te8 26.Kd3 Td8+ 27.Kc4
Een alternatief was 27.Ld4, maar een redding lijkt er voor wit ook dan niet in te zitten. Er volgt 27…Lf5+ (Grooten: “Stockfish 8 geeft 27…Dxg3+ -+”) 28.Kc3 c5 29.Ted1 (wat anders?) 29…Dxg3+ 30.Kb2 cxd4 met troosteloze stelling voor wit.
Ook het ervoor gooien van de dame met 27.Dd4 biedt geen soelaas: zwart houdt dan na 27…Txd4+ 28.Lxd4 Le6 de toegang tot de onderste rij gesloten en wint gemakkelijk dankzij zijn surplus aan pionnen – hij wint er op de volgende zet nog één – en de wankele positie van de witte koning.
27…Dd2
Dreigt 28…b5+ en 29.Dd5 mat.
28.Dc3 Dxa2

29.Lc7?
Met 29.Lf6! had wit een direct mat kunnen verhinderen. Er had kunnen volgen: 29…Da6+ 30.Kb4 c5+ (na 30…b6? ontsnapt de witte koning na 31.De5) 31.Dxc5 (na 31.Kxc5 kondigt Fritz mat in 13 aan, te beginnen met 31…Dd6+) 31…Dxf6 en zwart staat materieel en positioneel overwegend (Fritz geeft -1.23), bijvoorbeeld 32.Dxa7 b6! 33.De7 Dd4+ 34.Tc4 Dd2+ 35.Ka3 b5.
29…Le2+ 30.Kb4
30.Txe2 helpt niet na 30…Dxe2+ 31.Kb4 De7+ en … Dxc7.
30…b6!
Sluit het matnet om de witte koning.
31.De5
Of 31.Dxc6 Da5#.
31…a5+
En één zet voordat hij mat ging, gaf Zult op.