We werden getipt dat het tijd was om Frank Tijdeman (61) eens in het zonnetje te zetten. In de voordracht stond geschreven dat Frank een voorliefde heeft voor verhalen vertellen. Toen hij de telefoon opnam met een enthousiaste bas-bariton, wisten we eigenlijk direct dat daar geen woord aan gelogen was. Of zoals hij het zelf zegt: “Ik sta nu eenmaal altijd aan, dat is wie ik ben”.
Passie
Frank Tijdeman vierde vorig jaar zijn tienjarig jubileum als schaaktrainer op de basisschool. De viering ging niet door vanwege corona, maar de school zorgt ervoor dat ze in maart 11 jaar vieren als 10+1. Hij begon ooit met één school, maar inmiddels geeft hij 20 uur per week schaakles. Het is een passie, legt hij uit: “Die blije kindergezichten, dat betekent eigenlijk alles voor mij”.
Stappenmethode
Hij vertelt open en enthousiast over zijn manier van lesgeven en wat hij heeft meegemaakt. “Sowieso ben ik echt helemaal gek van de stappenmethode”, zegt hij direct enthousiast. “Die echte concentratie bij de kinderen, terwijl ze met hun potlood en hun diagrammen bezig zijn.”
Frank heeft al veel langer lesgegeven als clubtrainer en heeft veel zien veranderen. “Al die spelletjes tegenwoordig ben ik niet zo van.” Dat houdt niet in dat hij niet met de tijd meegaat. “Chessity is ook prachtig. De stappenmethode en Chessity samen zou de ideale combinatie zijn, maar ik zoek nog naar de perfecte balans voor in de les”.
Presentielijst
Wij zijn benieuwd hoe zijn les eruitziet. “Ik begin altijd met de presentielijst. Altijd. Dat hoort er gewoon bij.” Hij denkt even na: “Er is veel veranderd en er zijn veel materialen bijgekomen om les te geven, maar ik ben zelf niet veranderd: ik doe nog steeds wat ik doe. Mijn kracht als schaaktrainer? Aan het begin van het schooljaar spreek ik een aantal regels af. De eerste paar lessen moet je daar nog eens op wijzen, daarna nooit meer.” Onze meester geeft dus duidelijk zijn grenzen aan.
“Maar nooit boos, hè! Dat is negatief. Streng niet. Dat betekent leidinggeven.” Niet dat hij nooit zijn stem verheft, maar hij is er zuinig op. “Als je de hele tijd zou moeten schreeuwen, dan weet je dat er iets niet goed zit. Ik hoef het nauwelijks te doen, maar als ik het doe dan weten ze ook dat ik serieus ben.”
Gelijkwaardig
De kinderen lopen met hem weg, hoorden wij. Wij vroegen hem om de reden: “Net als ik wil dat de kinderen mij serieus nemen, neem ik ook de kinderen serieus. Sowieso praat ik in mijn klas liever niet over kinderen en volwassenen, maar over kleine mensen en grote mensen. Iedereen in mijn klas is in dat opzicht gelijkwaardig. Dat vinden kinderen volgens mij fijn.”, aldus Frank.
Trots
Dat klinkt mooi, maar hoe doet hij dat dan precies? “Mijn hele leven bestaat uit spontaniteiten. Ik kan soms lastig uitleggen hoe ik dingen doe, omdat ik nu eenmaal doe hoe ik ben.” Hij lacht: “Gelukkig ontwijkt niemand me, dus dan zal het wel goed zijn. Ik heb ook lesgegeven aan senioren en daar kreeg ik het compliment van iemand dat hij niet wist hoe ik het deed, maar dat ik ook bij iets voor de vijfde keer hetzelfde uitleggen net zo enthousiast ben als bij de eerste keer. Daar ben ik wel trots op”.
Dan springt hij weer naar de kleine mensen. “Kijk, je moet ook wel echt interesse hebben. Vragen stellen. En ik level echt met ze: ook fysiek beweeg ik naar ze toe om op ooghoogte contact te kunnen maken”. Humor is ook erg belangrijk in zijn lessen.
Omgangstips
“Om het ijs te breken, om brutale kinderen op van repliek te dienen of om de aandacht te verleggen.” Brutaal? Vragen we. “Ach, kinderen zoeken grenzen op. Daarvoor zijn de kinderen. Die vrijheid moet je ze ook durven geven.”
Gaat dat dan nooit fout? “Nee, eigenlijk niet. Ik geef niet alleen schaken, maar ze krijgen ook Nederlands en omgangstips. En ik ben duidelijk: ik waarschuw 1 keer. 2 keer. En bij 3 gaan we uit elkaar, want dan komen we er niet meer uit. Ik nodig de kids uit om op gelijke manier met mij om te gaan. Door ze serieus te nemen, nemen ze mij serieus.”
“Oh! Weet je wat ze ook altijd leuk vinden? Als ik ze vraag welk schaakstuk ze denken dat meester Frank zijn favoriete schaakstuk noemt. Dan zeggen ze ‘Koning’ of ‘Dame’, maar haast nooit ‘pion’. En wat haal ik dan uit mijn broekzak? Juist! Een pion. En dan leg ik uit hoe stoer een pion is. Met de kleine stapjes gaat hij moedig vooruit, hij kan verdedigen en aanvallen en zelfs mat geven of promoveren. Dan zie je die kinderen helemaal meegaan in het verhaal, dat is toch prachtig?”
Oudemannensport
Moeiteloos schakelt Frank door, nu het dan het podium heeft gekregen. “Jullie zouden als bond veel meer op de schaaktrom moeten slaan”, zegt hij. “We komen als schakers nog steeds veel te veel over als oudemannensport”, zegt hij.
“Met zijn allen moeten we de schaaksport toch veel beter op de kaart kunnen zetten?”
“Netflix was toch fantastisch en kijk nu naar die jonge meiden, Eline Roebers, Anna-Maja Kazarian en Machteld van Foreest. Daar moeten we toch met zijn allen iets mee kunnen om schaken beter op de kaart te zetten?” Het illustreert de geestdrift die Frank bezit als het op schaken aankomt.
Verplicht op basisscholen
“We hebben nu de gereedschappen ervoor en die zijn ons haast gratis gegeven”, vindt Frank. “Als we het nu en straks met het jubileum van de schaakbond niet doen, dan doen we het nooit meer.” Terloops: “Kijk, als ik dictator was dan moest ieder kind verplicht op een teamsport voor de sociale ontwikkeling en voor de persoonlijke ontwikkeling werd schaken verplicht op basisscholen”.
Authenticiteit
In de wereld van Frank kan bijna alles, zolang het maar leuk is en met respect. En echt. “Authenticiteit proeven en voelen kinderen. Ze hebben meteen door wanneer iets niet echt is. Ik gebruik bijvoorbeeld ook nooit straattaal”. Hij is een kort moment stil en lacht dan “Ik heb het een keertje geprobeerd en een van de kinderen zijn direct: ‘meester, dat is niet van u’. Haha, het paste ook helemaal niet bij me.”
Dat is misschien ook wel de mooiste les die we uit Frank zijn verhaal leren. Wees vooral jezelf als je kinderen lesgeeft. “Geef les met liefde en passie en doe dat op je eigen manier”, zegt hij. “Als je dat weet over te brengen en je weet de kinderen te raken, dan heb je ze.” En ook de grote mensen. Denken wij.
Feestje
Frank werd voorgedragen door Rick Lahaye: “In mijn optiek is Frank een groot ambassadeur voor het schaken in Nederland. Hij brengt altijd een glimlach op mijn gezicht als ik via social media zie welke activiteit hij nu weer onderneemt. Van schaken in het park, op een sportveld of braderie tot een schaakjournaal of een vlog, van artikelen in de krant over hoe mooi en belangrijk schaken is, tot de regionale televisie in de omgeving van Zaanstad: hij doet het allemaal! Hij ademt schaken en is een geweldig uithangbord voor schakend Nederland. Schaakles bij Frank is een feestje. Als hij begint te praten in een klas, dan luister je als kind automatisch naar hem. Hij heeft een natuurlijk overwicht op kinderen en hij heeft een bepaalde mate van showmanschap in zich. Dat in combinatie met een ware passie voor schaakles geven, een goede dosis fantasie en een voorliefde voor mooie verhalen vertellen: dan heb je een geweldige schaakdocent. Een schaakdocent die het verdient om in het zonnetje gezet te worden voor zijn geweldige inspanningen, die ten goede komen voor schakend Nederland.”
