Hi Martijn, leuk dat we jou een aantal vragen mogen stellen. Wij willen jou deze maand namelijk in het zonnetje zetten omdat wij jouw bijdrage aan de schaaksport enorm waarderen! Niels van der Mark (55 jaar, schaakdocent) en Migchiel de Jong (49 jaar, jeugdleider en schaakdocent) vinden dat juist jij in het zonnetje gezet mag worden.
Onderstaand lees je waarom Martijn het verdient om in het zonnetje gezet te worden en leer je Martijn direct een beetje beter kennen.
Martijn, hoe vind je het om de eerste trainer In het zonnetje te zijn?
Ja dat vind ik wel een eer! Jullie telefoontje kwam voor mij heel onverwacht vorige week, maar ik vind het hartstikke leuk.
Hoe lang ben je al schaaktrainer?
Ik heb heel vroeger in mijn studententijd al eens wat schaaktraining gegeven, toen nog bij de Meppeler Schaak Vereniging. Daar hielp ik mee de jeugd te trainen met de stappenmethode. Dat is al bijna 30 jaar geleden. Daarna heb ik heel veel jaren geen les gegeven. Schaken kwam bij mij op een laag pitje te staan, maar toen mijn dochter naar school ging en ze daar een schaaktrainer zochten, ben ik er weer ingerold.
Niels & Migchiel, hoe Lang kennen jullie Martijn al en waar hebben jullie hem leren kennen?
Niels: Ik kende Martijn eerst helemaal niet, maar toen de corona -pandemie begon was ik zoekende naar hoe nu verder. Ik werd geattendeerd op Martijn door een ouder die zei: ‘Hij is van alles aan het organiseren voor de jeugd en deze toernooien worden enorm groot.’ Ik ben hem nog nooit in het echt tegengekomen, maar wel online en daar ben ik ontzettend blij mee.
Migchiel: Martijn heb ik voor het eerst bij een seizoen afsluitend toernooi ontmoet. Daar heb ik gezien hoe hij de kinderen enthousiasmeert. Ook heb ik heel veel aan hem gehad tijdens de organisatie van het Fries Kampioenschap online. En dat toernooi was een groot succes!
Martijn, is er een bepaalde reden dat jij dacht: ‘ik word schaaktrainer’?
Wij hebben vijf kinderen, toen de oudste ging schaken bij de Paardensprong in Groningen is het eigenlijk begonnen. Ik hoorde dat de school van mijn kinderen een schaakleraar zocht, omdat zij het onderwijs in de breedste zin aan willen bieden. Als ik daar een steentje aan bij kan dragen dan vind ik dat heel erg mooi. Daarnaast vind ik schaken nog altijd heel leuk en ik denk dat schaken heel goed is voor kinderen. Ik geef les op de Leonardo-afdeling van basisschool de Kloostertuin in Assen. Dat is voor, ik hou nooit zo van die term, hoogbegaafde kinderen. Ze streven ernaar om daar een heel breed pakket aan vakken aan te bieden, om ook deze kinderen uit te dagen. De kinderen gaan soms heel makkelijk door de reguliere lesstof heen en voor hen is het ook belangrijk dat ze tegen grenzen aanlopen, zodat je ook leert hoe je met zo’n situatie kunt omgaan. Raak je gefrustreerd, teleurgesteld in jezelf of wordt het juist een motivatie om door te gaan? Schaken is hiervoor bij uitstek geschikt. Er is nooit een punt dat je kunt zeggen: nu beheers ik het schaken volledig; je kunt je er altijd verder in ontwikkelen, altijd weer een stapje verder gaan. Schaken is daar een heel mooi vak voor en niet alleen voor hoogbegaafde kinderen, maar voor alle kinderen. Het is een rijk spel dat helpt om allerlei vaardigheden eigen te maken: Het maken van plannen, strategie bedenken, tijd indelen, stressbestendigheid, concentratievermogen, maar ook hoe je omgaat met allerlei emoties zoals angst, overmoed, gemakzucht en het omgaan met verlies. Ik geloof in die zin, dat het een heel mooie kapstok is om bij te dragen aan de ontwikkeling van een kind. Aan de vaardigheden die je ontwikkelt met schaken kun je op heel veel vlakken in je leven wat hebben. Zelf heb ik er altijd heel veel plezier in gehad en als ik dat kan helpen doorgeven dan doe ik dat graag! Daarom ben ik afgelopen jaar ook jeugdleider bij de Noordelijke Schaakbond (NOSBO) geworden.
Niels & Migchiel, wat is nu echt de reden dat Martijn het verdient om in het zonnetje te staan?
Migchiel: allereerst heeft Martijn voor iedereen belangstelling, zowel voor de kinderen als voor ouders. Ik ken hem wat dat betreft als een enorm sociaal persoon. Daarnaast is mijn wetenschap dat hij 5 kinderen heeft en een heel sociaal leven daaromheen. Dat hij dan nog zoveel dingen ernaast doet, onder andere als mede jeugdleider van de NOSBO, vind ik heel erg mooi.
Niels: Martijn organiseerde iedere week toernooien in de periode van de coronapandemie: een blitztoernooi, een toernooi waar ouders aan mee mochten doen etc. Hij heeft ook de link gelegd met allerlei Europese toernooien die er worden gespeeld, zodat onze kinderen ook daar in kunnen meespelen. Wat ik heel sterk aan Martijn vind, is dat hij structureel, iedere week, allerlei toernooitjes organiseerde. Je kon er bijna de klok op gelijk zetten. Dat vind ik wel een kwaliteit van hem, hij was er gewoon altijd. Hij is enorm zichtbaar geweest de afgelopen periode. Iedere week op vaste tijdstippen een appje, toernooi aankondigingen, leuke wervende teksten erbij. Heel trouw en constant.
Ik denk dat hij daarmee ontzettend veel kinderen online aan het schaken heeft gekregen. Ik merk dat heel veel jeugdleden er veel baat bij hebben gehad en het afgelopen jaar goede schakers zijn geworden.
Als je zelf iets wilde organiseren kon je contact met hem opnemen en dan hielp hij je online. Hij heeft mij bijvoorbeeld geholpen om het schoolschaak kampioenschap Doetinchem online te organiseren.
Martijn, ben jij eigenlijk door iemand geïnspireerd geraakt om schaaktrainer te worden?
Nou, ik ben eigenlijk pas vrij laat echt begonnen met schaken. Ik schaakte wel al vanaf een jaar of 6/7, maar dat deed ik voornamelijk zelf nadat ik de regels van mijn oom had geleerd. Uiteindelijk ontdekte ik dat ik het schaken zo leuk vond, dat ik op mijn 15e besloot om bij een club aan te sluiten.
Kees Hoogendijk was daar toen heel actief om het hele jeugdschaken te promoten, hij heeft allerlei activiteiten georganiseerd, zoals het NK rapid in Meppel. Destijds was daar ook een hele goede jeugdafdeling en hij heeft mij wel geïnspireerd. Hij had heel veel schaakboeken, je mocht ook altijd bij hem thuis komen en deze schaakboeken lenen. Hij probeerde ook echt, vooral bij de jeugd, te helpen in je ontwikkeling. In die zin is hij wel een bron van inspiratie. Hij is helaas veel te jong overleden, maar ik denk nog altijd met goede gevoelens aan hem terug.
Wat maakt het schaaktrainer zijn zo leuk?
Ik vind het sowieso leuk om met kinderen om te gaan, te zien hoe kinderen zich ontwikkelen en om te zien dat er op een gegeven moment een kwartje gaat vallen. Lesgeven is voor een belangrijk deel herhalen en het steeds op net andere manieren aanbieden en verder uitbouwen.
Ik zag bijvoorbeeld een tip van iemand, in een app groep met allemaal schoolschaak trainers die zei : ‘Om de gouden regels van de opening te leren pakte ik een stuk van het bord dat niet ontwikkeld was, maar dat wel had moeten zijn.’ Dat ging ik zelf ook proberen. We gingen in de klas partijtjes tegen elkaar schaken, eerst hebben we de gouden regels herhaald, vervolgens liep ik door de klas. Heel verrassend was het dat die speelse dreiging dat een niet-ontwikkeld stuk van het bord kon worden genomen, ertoe leidde dat de partijen plotseling veel beter werden opgebouwd. Een net iets andere insteek dan anders en opeens valt het kwartje. Dat zijn leuke momenten.
Ik vind het enthousiasme van kinderen heel leuk om te zien. Hoe gretig ze vaak zijn om mee te denken. Als ik de les begin met een stelling op het bord, gaan er gelijk allemaal vingers omhoog zonder dat ik nog maar een vraag heb gesteld. Ik ben zelf enthousiast van schaken, ik vind het super leuk dat die kinderen dat ook zijn.
Wat vind jij het meest belangrijk tijdens het geven van een training?
Het moet in ieder geval aansluiten bij de belevingswereld van een kind. Als ik met een onderwerp kom als mat zetten met paard en loper tegen koning, dan is dat veel te moeilijk. Het moet iets zijn wat in hun ontwikkeling een goede volgende stap is en het moet op een manier gebracht worden dat het ook leuk is. Daarom probeer ik ook te variëren in de manieren waarop ik les geef. De ene keer doen we een stelling op het bord, de andere keer een filmpje, de volgende keer doe ik een simultaan vanuit een bepaalde stelling, een quiz, een puzzel racer of partijen naspelen. En zo probeer ik iedere keer iets anders te verzinnen.
Niels & Migchiel, is er iets wat jullie overnemen/leren van de manier waarop Martijn het aanpakt?
Niels: Martijn is wat dat betreft voor mij wel een beetje een spiegel. Ik heb bijvoorbeeld een nieuwsbrief voor de jeugd en ik vind het lastig om die stipt om de 2 of 3 weken naar de jeugdleden te sturen met de juiste informatie. Hij is iemand die dat wel doet, daar leer ik van.
Waarin hij ook inspireert is dat ik heb gezien dat als je dat zo trouw opzet, er een hele enthousiaste en grote community ontstaat. En ik denk dat dat vooral aan hem te danken is.
Migchiel: Wat ik van hem zou willen leren is dat ik ook zo bevlogen kan zijn en zoals Niels benoemt, het in staat zijn om een hele community op te bouwen. Dat vind ik wel heel knap. Ik kan mensen ook wel enthousiasmeren, maar in zulke grote getalen is mij dat nog niet gelukt.
Martijn, hoe zouden jouw leerlingen jou omschrijven?
Dat zou je eigenlijk aan hen moeten vragen ;). Ik hoop dat ze mij omschrijven als enthousiast en iemand die er plezier in heeft om andere te helpen er ook plezier in te hebben. Er is een doel dat ik heel belangrijk vind: ik wil dat ze er lol in hebben, want ik denk dat je iets twee/drie keer zo snel leert als je het leuk vindt.
Ik denk dat de meeste kinderen uit de klas die ik lesgeef het leuk vinden om naar de schaakles te gaan. Dat krijg ik ook wel terug van de leerkrachten. Ik hoop dat ze mij als enthousiast blijven zien en als iemand die ze op schaakgebied van alles kan bijbrengen.
Welk moment uit jouw carrière blijft jou als trainer het meeste bij?
Er zijn natuurlijk veel verschillende momenten te verzinnen, maar wat ik in ieder geval een mooi hoogtepunt vind, gebeurde tijdens de KNSB Christmas Cup in de winter van de vorige lockdown. Vrij laat bedacht ik dat het voor onze school ook leuk was om mee te doen, maar het werd een heel groot succes. Heel veel kinderen van groep 3 tot groep 8 van de Kloostertuin deden mee. Bij de meeste kwalificatietoernooien en in de finale waren we aanwezig met het grootste aantal deelnemers. Dat geeft ook gelijk het enthousiasme van de kinderen aan, want het was vrijwillig en in hun vrije tijd. Uiteindelijk mochten we naar de finale en hebben we die zelfs gewonnen! Dat vond ik ontzettend leuk. Tot mijn verrassing werd er een hele grote doos met een enorme beker voor onze school bezorgd. Met een medaille en een diploma voor iedereen en allerlei individuele prijzen. De KNSB had dit echt heel leuk georganiseerd.
Welke schaker zou jij wel eens willen ontmoeten? En waarom?
Dan denk ik toch als eerst aan Magnus Carlsen of Kasparov, dat vind ik ook een fenomenale schaker. Maar mijn voorkeur gaat uit naar Carlsen. Dat hij van jongs af aan tot nu toe wereldkampioen is, is fenomenaal. Ook al heeft hij wel eens een iets minder toernooi, hij komt altijd weer terug. Hij heeft ook echt wel een karakter dat aansprekend is voor de schaaksport, hij heeft een bepaalde spirit en humor.
Is er iets wat jij andere trainers mee zou willen geven?
Ik probeer vooral kinderen enthousiast te maken voor het schaken. Dat is eigenlijk mijn advies. Zorg ervoor dat ze er lol in hebben, dan komt de ontwikkeling vanzelf. Ook denk ik dat het belangrijk is om niet star aan een bepaalde methodiek vast te zitten. Ik probeer het op verschillende manieren aan te bieden. En niet alleen veel opgaven maken, maar ook aan de hand van stellingskenmerken de kinderen zelf kansrijke of juist gevaarlijke situaties in de praktijk leren herkennen.
Is er nog iets dat je graag zou willen zeggen, vertellen of een boodschap die je mee zou willen geven? Iets wat jij belangrijk vindt?
Naast het lesgeven op school ben ik online ook erg actief met jeugdschaak. Daarmee ben ik ongeveer 2,5 jaar geleden begonnen, dus dat was nog ruim voordat het online schaken een vlucht nam door corona. We begonnen met wekelijkse toernooitjes met meestal rapidschaak of snelschaak. Later kwamen daar ook langere partijen bij met de online schaakcompetitie, waarbij de deelnemers elke week één langere partij speelden. Juist die langere partijen zijn vaak erg leerzaam.
Toen de corona-pandemie kwam is de belangstelling voor online schaken enorm toegenomen. En ben ik ook teambattles gaan organiseren. Nog steeds heb ik iedere zaterdagavond een teambattle met jeugdteams vanuit het hele land. Tijdens de lockdown deden daar per avond tegen de 100 spelers aan. Om de donkere wintermaanden tijdens de lockdown wat extra kleur te geven, hebben we ook een Online Winterkampioenschap georganiseerd. Dat duurde 9 weken en er deden zo’n 90 spelers aan mee, van wie ook een flink aantal jeugdspelers. Ook heb ik een landelijk online jeugdteam opgezet, Jeugd NL, met inmiddels bijna 250 jeugdspelers waar wekelijks nog nieuwe leden bijkomen. Iedereen uit het hele land tot 18 jaar die van schaken houdt kan zich hierbij aansluiten. Het niveau varieert van NK-winnaars tot beginnende huisschakers. Met dit team doen we wekelijks mee aan internationale teambattles waarvan we er ook al verschillende hebben gewonnen. Wat ik daar merk is dat, ook al zit je ver van elkaar af, er toch een hele leuke band ontstaat tussen de spelers onderling.
Ook in de chat zie je leuke contacten over en weer gaan. Bij sommige toernooien hebben we een aparte Whatsapp groep waarin de deelnemers ook een foto kunnen zetten van zichzelf. Je ziet dan hoe ze aan het schaken zijn: de één in de tuin, een ander tussen de poppen of weer iemand vanaf een boot. Dan wordt zo’n online toernooi opeens een stuk persoonlijker en zie je dat ook online schaken een heel mooi platform kan zijn om te verbinden en contacten te leggen.
Maar ook al is online schaken voor een deel van de schakers een mooi alternatief, er zijn veel jeugdspelers die het schaken achter een echt bord heel erg hebben gemist. Ik ben daarom heel blij dat we nu weer kunnen starten met fysieke jeugdtoernooien; eind juni hebben we de eerste. De spelers kijken ernaar uit om elkaar daar weer in het echt te ontmoeten. We gaan dan ook de prijzen uitreiken van alle online toernooien van de afgelopen periode; we maken er een feestje van!
Niels & Migchiel, is er iets dat jullie graag via deze weg zouden willen zeggen tegen Martijn?
Migchiel: Ik heb heel veel bewondering voor Martijn dat hij in een relatief korte tijd zoveel kinderen heeft bewogen om meer van hun schaken te maken. Vooral ook in deze tijd vind ik het wel bijzonder dat iemand in staat is om dit allemaal voor elkaar te krijgen, dus wat mij betreft een dikke pluim en ga zo door!
Ik wil dan ook van de gelegenheid gebruik maken om te zeggen dat er misschien iets meer samenwerking zou moeten zijn tussen de Friese Schaakbond en de NOSBO, want het is vaak zo dat je wel eens in elkaars vaarwater zit, maar ik hoop daar in toch wat meer toenadering, ook al is de relatie verder wel goed.
Niels: Ik vind dat hij heel mooi heeft laten zien hoe je al die regionale bonden kan overstijgen. Wat ik bijzonder in hem waardeer is dat hij, in de periode waar het schaakleven stilviel en iedereen dacht wat moeten we nou, juist een verbinder is gebleken. Hij heeft juist een kans heeft gepakt. Waar anderen jeugdleden kwijt zijn geraakt, heeft hij ze juist geworven en verbonden. Misschien ook wel een eigenschap die bij niet zo heel veel schakers sterk aanwezig is, is dat hij kennelijk in staat is om heel flexibel te zijn en in plaats van te bedenken wat allemaal niet kan juist nadenkt over wat dan wel kan. Wat mij betreft is hij daar een hele sterke verbinder in geweest.
Migchiel: een denker in mogelijkheden en niet in onmogelijkheden.
