door Peter Boel
Na anderhalf seizoen vol briljante matjes en gruwelijke blunders achter de schermen mogen we onze genialiteit eindelijk weer aan het bord beproeven. Wij zijn blij dat we terug zijn, en daarmee spreek ik ook voor onze hooggewaardeerde juryleden Hans Ree en Herman Grooten!
De eerste KNSB-ronde gaf hier en daar zeer ‘modern’ schaak te zien, met veel g2-g4 en koningen in het midden. Een garantie voor spektakel. Het ging uiteindelijk tussen een briljante vondst van Max Warmerdam in een spannend gevecht met collega-GM Pavlidis, en een stukoffer op de lange termijn van Arthur Pijpers tegen een taai verdedigende Jelle Sarrau. De partij van Warmerdam kwam nipt als winnaar uit de bus. Hij ontvangt als eerste prijs het boek Caruana’s Ruy Lopez dat New In Chess onlangs uitbracht.
Max Warmerdam is, met zijn kompaan Jorden van Foreest, de man van dit moment. Tijdens de lockdown werd hij grootmeester en onlangs won hij nog eens een open toernooi met 8 uit 9 in het Portugese Guimaraes. Geheel volgens deze opgaande lijn versloeg de jonge held uit Tegelen met Apeldoorn de Griekse grootmeester Antonios Pavlidis van En Passant in wat Grooten noemde een ‘levendige partij’. De vondst op zet 25 is opzienbarend, en het eindspel kende ook diverse aantrekkelijke momenten, hoewel Pavlidis ergens nog remise had kunnen houden:
Pavlidis – Warmerdam
En Passant-AMEVO Apeldoorn 2021
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.a4
Voor alle andere opties die wit op deze zet heeft verwijs ik u naar Magnus Carlsen’s online potjes van het afgelopen jaar.
6…e5 7.Pf3 h6 8.Lc4 Dc7 9.De2!? Le6
Max gaat voor het belangrijke veld d5, niet voor structuur (of wel – het zwarte pionnencentrum kan zoals vaak in de Open Siciliaan niet zwak worden genoemd).
10.Lxe6 fxe6 11.0–0 Pc6 12.Td1
12…Df7!
Een multifunctionele zet: zwart dekt e6, beschermt zijn koning en anticipeert op een latere aanval over de f-lijn.
13.b3 Le7 14.La3 Td8 15.b4 Tc8 16.a5
Zwart moest even een tempo verliezen. Het lijkt of wit nu het initiatief kan pakken op de damevleugel, maar op 16.b5 heeft zwart het venijnige 16…Pd4, bv. 17.Pxd4 exd4 en als het witte paard wijkt, al dan niet na ruil op a6, dekt zwart alles stevig met …e6-e5. Pion a6 hangt, maar c2 bij wit ook.
16…0–0 17.b5 Pd4 18.Pxd4 exd4 19.Pa4 axb5 20.Pb6 Tc6 21.Txd4
Nu is zwart de d4-pion wel kwijt en b5 is zwak, maar zoals Warmerdam al op zet 12 voorzag gaat het op de koningsvleugel gebeuren.
21…Ph5!?
Sterker was volgens Grooten 21…Pg4!. De stelling wordt nu vereenvoudigd na 22.Tf1 Df4 23.g3 Df3, maar in het eindspel heeft zwart duidelijk het initiatief met zijn actieve torens.
22.Td2
Solider lijkt 22.Tf1 Pf4 23.Dd1 maar wellicht zag Pavlidis hier 23…e5 24.Td2 b4! aankomen. Na 25.Lxb4 Pxg2 26.Kxg2 Dg6+ 27.Kh1 Dxe4+ wint zwart de loper terug en staat hij beter: 28.f3 Dxb4 29.Pd5 Dh4 enz.
22…Lg5
Sterker oogde 22…Dg6 maar 23.Lb4 Pf4 24.Df3! is nog niet helemaal overtuigend.
23.Txd6 Pf4 24.Df1 Txc2 25.Td7
De cruciale stelling. Er hangt veel, maar dat kan nog meer:
25…Txf2!
Een probleem-achtige zet die ‘uit de lucht komt vallen’ (Grooten). Het is een uitstekende winstpoging: het alternatief was 25…Ph3+ 26.gxh3 Dxf2+ 27.Dxf2 Tfxf2 28.Ld6 (dekt h2) 28…Le3 29.Te1 en wat zwart ook bedenkt aan schaakjes, meer dan remise blijkt er niet in te zitten.
26.Txf7?!
Wit moest hier dus het inhumane 26.Kxf2! spelen, waarna volgt: 26…Ph3+ 27.Kg3 (logisch!) 27…Lf4+ 28.Kh4 g5+ 29.Kg4. Maar wie zoiets speelt, aldus Ree, ‘zou zware verdenking op zich laden’. Na 29…h5+ 30.Kf3 Df6 31.Ke2 (31.Lxf8?? g4+ 32.Ke2 Db2+ 33.Kd3? Dd2#) 31…Dc3 32.Ta2 Db3 33.Tad2 Dxa3 34.Td8 De3+ 35.Kd1 Txd8 36.Txd8+ Kf7 37.gxh3 Dc1+ had u natuurlijk al gezien dat het eeuwig schaak is.
26…Txf1+ 27.Kxf1 Txf7
In dit eindspel staat zwart duidelijk beter: wit heeft de pion nog lang niet terug en de zwarte stukken staan actief. Pavlidis verdedigt taai en helemaal vlekkeloos is het vervolg niet, maar Warmerdam laat niet los:
28.Tb1 Pd5+ 29.Ke1 Pe3
29…Pc3! had de belangrijkere e-pion gewonnen.
30.Ke2 Pxg2 31.Txb5 Pf4+ 32.Kd1 Pd3 33.Ke2 Pf4+ 34.Kd1 Ph3 35.Te5? Tf2
36.Pc4
Het geplande 36.Txe6? gaat nu niet goed wegens 36…Td2+ 37.Ke1 Td3 38.Pc4 Lh4+ 39.Kf1 Pf4 en de witte koning zit in een matnet, bv. 40.Td6 Tc3 en er gaat een stuk verloren.
36…Ta2
Dreigt nu 37…Pf2+ en 38…Tc2.
37.Lb2 Lf6 38.Tb5 Lxb2 39.Pxb2 Pf2+ 40.Kc2 Pxe4
Nu zijn het twee pionnen, maar eenvoudig is het nog steeds niet.
41.Kb3 Ta1 42.h4 Kh7 43.h5 Pd6 44.Te5 Pf7 45.Tb5
45.Txe6 Txa5 46.Te7 Pd6.
45…Pd6 46.Te5 Pf7 47.Tb5 Pd8 48.Pc4 Pc6
48…Tb1+ was een tactische winstweg: 49.Ka4 Tc1 50.Pd6 Ta1+ 51.Kb3 Td1 52.Pe4 (niet 52.Pxb7? Pxb7 53.Txb7 Tb1+) 52…Pc6 enz.
49.Kb2 Ta4 50.Kb3 Ta1 51.Kb2 Td1 52.Tb6
52.Txb7 Td4 is slechts een door zwart gewenste afruil.
52…Pd8 53.Td6
53…Td5!
Dit is wat Frank Erwich in zijn komende combinatieboek 1001 Chess Exercises for Advanced Club Players (New In Chess) een ‘collinear move’ noemt: een stuk op dezelfde lijn slaat niet maar komt slechts dichterbij. Het is ook volgens het adagium: niet zelf ruilen maar je tegenstander het werk laten doen.
54.Txd5 exd5 55.Pd6 g6?
55…g5! was sneller.
56.hxg6+?
Wits laatste redding was 56.Pxb7! Pxb7 57.a6 en de vrije randpion is de grootste vijand van het paard, hoewel zwart een schaakje heeft: 57…Pd6 58.hxg6+ Kxg6 59.a7 Pc4+ 60.Kc3 Pb6 61.Kd4 h5 62.Kc5 Pa8 63.Kxd5 en wit is net op tijd na 63…h4 64.Kc6 (zelfs 64.Ke4 maakt remise) 64…h3 65.Kb7 h2 66.Kxa8 h1D+ 67.Kb8.
56…Kxg6 57.Kc2 h5 58.Pxb7 Pc6
Dat is nu steeds het antwoord op het paardoffer op b7. De twee vrijpionnen worden wit te machtig.
59.Kd2 h4 60.Ke2 d4
In zijn eentje is de witte koning helemaal kansloos, dus:
61.Pd6 Pxa5 62.Kf3 Kg5 63.Pf7+ Kf6 64.Ph6 Pc4 65.Ke4
65…Pe5!
Houdt net op tijd het witte paard op afstand; na 66.Kxd4 wint nu 66…h3. 65…Kg5 won overigens ook.
66.Pf5 d3 67.Pe3 Kg5 68.Pf1 h3 69.Kxe5
69…Kh6!
Elegant – de koning ontwijkt schaakjes op f3, dus nu kunnen de pionnen gaan lopen:
70.Ke4 d2 71.Pe3 h2 0-1
De 21ste zet van Pijpers moet ook als een donderslag bij heldere hemel zijn gekomen.
Pijpers – Sarrau
LSG Intellimagic-Zuid Limburg 2021
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.e5 c5 5.a3 Lxc3+ 6.bxc3 Da5
De aanbeveling van goeroe Viktor Moskalenko in zijn vroegere boeken; tegenwoordig, in zijn nieuwe boek The Fully-Fledged French, gaat hij voor 6…Pe7.
7.Ld2 Da4
De Hookvariant, voor het eerst gespeeld door de kleurrijke Bill Hook, bord 1 van de Maagdeneilanden, tegen Bobby Fischer in de Olympiade in Siegen, 1970.
8.Dg4 Kf8 9.h4
Fischer deed 9.Dd1, maar tegenwoordig offert wit de c-pion.
9…Pc6
9…Dxc2 10.Tc1 De4+ 11.Dxe4 dxe4 12.h5 is ook zonder dames kansrijk voor wit.
10.h5 h6
10…Pxe5 11.Df4 Pc6 12.Pf3 is nogal link voor zwart.
11.Dd1
Toch! Pijpers wil op de koningsvleugel aanvallen met pionnen, niet met stukken.
11…c4 12.f4 Ld7 13.g4 Pge7 14.Pf3 Ke8 15.Lh3 Kd8
Op zijn Petrosians, zoals Grooten opmerkte: “Een dichtgeschoven stelling innemen tegen een gevaarlijke tacticus als Pijpers lijkt een goede optie.”
16.Ph4 g6 17.0–0
Het is de vraag of de koning op g1 beter staat dan op e1, gezien de plannen van Pijpers! Direct 17.f5 was ook een idee.
17…Kc7 18.f5 g5?!
18…gxf5 19.gxf5 Tag8+ lijkt zwart betere tegenkansen te geven, hoewel hij na 20.Kh2 voorlopig nog geen veld op de g-lijn heeft. Maar dat komt wel als wit ook iets wil ondernemen.
19.f6
19.Pg2!.
19…Pc8 20.Pf3 Pb6
21.Pxg5!?
Dit ziet er best paradoxaal uit met de koning erachter, maar het lijkt wits enige kans op winst.
21…hxg5 22.Lxg5 Da5 23.Ld2 Pa4 24.Tf3 Tag8 25.Kf2 a6 26.Tg3
Mooi zoals wit rustig verdergaat na het stukoffer. De g- en h-pion zijn grote troeven op de lange termijn.
26…Db6? 27.Tb1 Da7
Hier staat de dame passiever dan op a5.
28.Kg2 Kc8 29.Df3
Nogal zorgeloos, aldus Grooten. Hier kon wit beter opstomen met 29.g5.
29…Pxd4! 30.cxd4 Dxd4 31.Lf4?!
31.Df4 was hier het beste; na 31…Dxf4 32.Lxf4 Pc5 33.g5 Txh5 34.g6 fxg6 35.Lg4 Thh8 36.Le3 Pe4 37.Th3 moet zwart nog heel goed uitkijken vanwege de f6-pion.
31…Lc6?!
31…Pc3! lijkt een goede kans, maar het is toch niet duidelijk na 32.Te1 (32.Dxc3 Dxf4 33.Kh2 Lc6 34.De3 geeft zwart nog een licht initiatief met zijn sterke loper) 32…Pe4 en nu het krankzinnige 33.g5!? (33.Txe4 dxe4 34.Df2=) 33…Txh5 (33…Pxg3 34.Kxg3 Db2 35.g6 fxg6 36.f7 Tf8 37.hxg6 Dxc2 38.Dg4 en nu houdt zwart kansen op remise door een van zijn torens te offeren) 34.c3 (34.Dxh5? Df2+) 34…Db6 35.Txe4 Txh3 36.Txh3 dxe4 37.De3 en alles eindigt weer eens in 0.00.
32.Kh2
32.Df2! Dc5 33.Kg1 d4 34.h6 met de bedoeling Lg2 had wit aan het roer gelaten.
32…Pc3 33.Dxc3? Dxf4?
33…Df2+ 34.Tg2 Dxf4+ 35.Dg3 Dg5 en weer staat zwart wat beter vanwege het verschil in de sterkte van de lopers.
34.Tf1 Dg5 35.De3 Dxe3?
Een tijdnoodzet. Laat hem maar ruilen! 35…Kc7.
36.Txe3 d4 37.Te2
Zonder de dames heeft de zwarte loper veel minder kracht. Pijpers kan geduldig hergroeperen en dan naar voren lopen.
37…c3 38.Tf4 Td8 39.Lf1 Kc7 40.Te1 Kb6 41.Kg3 Kc5 42.Kh4 Lb5 43.Lxb5 axb5 44.g5 d3 45.cxd3 Txd3 46.Tc1 Kd5 47.Kg4
Klaar voor de doorbraak g5-g6.
47…Td2 48.Txc3 Tg2+ 49.Tg3 Txg3+ 50.Kxg3 Txh5 51.g6 Th8 52.g7 Ta8 53.Tg4 1-0
Er waren ook twee vlotte aanvalszeges te bewonderen. “Partijen die in een weekendtoernooi ongetwijfeld gehonoreerd zouden worden (koffiehuis?), maar het lijken meer op walkovers dan dat er echt strijd gevoerd is,” schreef Grooten, en daarmee vielen ze af.
Het eerste duel van deze twee ziet er spectaculair uit maar werd in feite al beslist in de opening.
Zelbel – Meng
Kennemer Combinatie-Charlois Europoort 2021
1.e4 g6 2.d4 Lg7 3.Pc3 d6 4.Le3 a6 5.g4 Pf6?! 6.h3! h5 7.e5 Pg8
7…dxe5 8.dxe5 Dxd1+ 9.Txd1 Pfd7 is ook niet alles na 10.f4! hxg4 11.Lg2.
8.Df3
De Duitse IM gaat er met de botte bijl in.
8…Pc6
8…dxe5 is veel te gevaarlijk voor zwart; na 9.Lc4 e6 10.d5 stort zijn stelling in. Misschien was 8…e6 nog het kleinste euvel.
9.0–0–0 hxg4?
Meng zal wits tussenzet op beurt 11 hebben gemist, maar goede raad was al duur hier. 5.g4 is een gevaarlijk zetje!
10.hxg4 Txh1
11.Lc4! Ph6 12.Dxh1 Pxg4 13.Dh7 Kf8 14.Lg5 Lf5
Zwart staat al helemaal aangekrant. Ook vreselijk was 14…Dd7 15.e6! fxe6 16.Ph3.
15.f3 Pgxe5 16.dxe5 Pxe5
17.Pd5! Pxc4
Na 17…f6 slaat wit erdoorheen met 18.Pxf6 exf6 19.Dg8+ Ke7 20.Dxg7+.
18.Lxe7+ Dxe7 19.Pxe7 Lxb2+ 20.Kb1 Le6
Na 20…Kxe7 21.Dh4+ pakt wit ook nog de pion op c7. Nu is het een kwestie van uit de schaakjes lopen.
21.Dg8+ Kxe7 22.Dxa8 Le5 23.Te1 Pa3+ 24.Kc1 Lf4+ 25.Kd1 Pb5 26.Pe2 1-0
Ook de volgende partij kende een vroege g2-g4 opstoot. Kambiz Sekandar won in scherpe stijl maar kreeg niet al te veel weerwerk.
Sekandar – Roggeveen
Charlois Europoort-Kennemer Combinatie 2021
1.e4 e5 2.c3!? c5?!
2…d5.
3.Pf3 Pc6 4.Lc4 Pf6 5.d3 Le7 6.Pbd2 0–0 7.Lb3 h6 8.h3 Te8
8…d5!.
Wit kan nu rustig rokeren en Te1 en Pf1 spelen, maar Sekandar heeft iets anders in gedachten:
9.g4!? d5 10.g5 hxg5 11.Pxg5 Pa5 12.Df3 Pxb3 13.axb3 b5 14.Tg1 Lb7
Stockfish beveelt hier 14…d4 aan – typisch. Een menselijke speler zou er niet aan denken het centrum dicht te schuiven als wit aan een koningsaanval bouwt.
15.Pf1 dxe4 16.dxe4 c4?!
Wat handiger lijkt 16…Dd7 17.Pg3 (17.Pe3 Dd3!) 17…g6 om 18.h4 te kunnen beantwoorden met 18…Dg4.
17.Pg3 Dd3?!
De dame gaat op avontuur maar helpt daarmee wit om de laatste gasten bij het feestje te halen. Maar ook na 17…g6 18.bxc4 bxc4 19.Le3 gevolgd door de opmars van de h-pion heeft zwart problemen.
18.Le3 Dc2 19.Tc1 Dxb2
Nu snijdt de witte aanval als een mes door de boter. Moeilijk is het allemaal niet, maar dat is uiteindelijk wel te danken aan Sekandar’s gewaagde openingsbehandeling.
20.Ph5! Lc8 21.Pxf7! Kxf7 22.Txg7+ Ke6 23.Td1 Dxc3+ 24.Kf1 Dxb3 25.Df5#
De opvallendste partij van de eerste ronde was de volgende, waarin Thomas Beerdsen veelbelovend begon maar zich jammerlijk vergaloppeerde. Maar ook Paul Velten had een belangrijk aandeel!
Beerdsen – Velten
AMEVO Apeldoorn-En Passant 2021
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.e5 b6
De oude bestrijdingswijze – ook van Petrosian, en ook weer terug in Moskalenko’s Fully-Fledged French!
5.a3 Lf8 6.Pce2 La6 7.f4 Pe7 8.Pf3 c5 9.c3 Dd7 10.g4!? h5
11.f5
De moderne aanpak, noemde Grooten dit. Na 11…exf5 slaat wit nu op h5 en als de toren terugslaat Pf4 met initiatief.
11…hxg4 12.fxe6 Dxe6 13.Pf4 Dc6 14.Pg5 f6?!
Handiger lijkt het om eerst op d4 te ruilen, met eventueel tegenspel over de c-lijn en tegen d4.
15.exf6 gxf6 16.Pge6 Lxf1 17.Kxf1 f5
18.c4?!
Super-ambitieus zoals we Beerdsen kennen. Natuurlijker, en ook beter, was 18.Kg2 gevolgd door het planten van zware stukken op de e-lijn.
18…Pa6
Ook 18…dxc4 19.d5 Dd6 lijkt prima voor zwart. Ongetwijfeld was Beerdsen dan voortgevaren met de breekzetten b2-b4 en h2-h3.
19.De2 Th6
19…Kd7 was veiliger. De situatie in het centrum is explosief, maar het is de vraag of wit genoeg heeft; zijn eigen koning staat ook niet veilig.
20.cxd5
20…Txe6!?
Een krankzinnige en briljante oplossing. Na het objectief betere 20…Pxd5 21.Pc7+ Kf7 22.Pcxd5 Pc7 23.Dg2 heeft zwart niet genoeg voor het stuk.
21.Pxe6
Logischer lijkt 21.Dxe6 Da4 (we nemen niet aan dat Velten van plan was de dames te ruilen) 22.De2 Pc7 en nu behoudt wit het initiatief met energiek spel: 23.h3 0–0–0 24.hxg4 fxg4 25.Th7.
21…Dxd5 22.Tg1 cxd4 23.Lg5 d3 24.De3 Kf7 25.Pxf8?!
25.Pf4! Dc4 26.Tc1 of 26.Dxd3 zou toch voldoende moeten zijn.
25…Te8
26.Ph7?
Nu gaat Beerdsen de boot in met een toren meer! Goed voor wit was nog 26.De6+ Dxe6 27.Pxe6 Kxe6 28.b4, hoewel het natuurlijk nog lang niet beslist is.
Ook kansrijk ziet 26.Te1 eruit, waarmee wit aan het stuur blijft.
26…Pg8!
27.Df4
Ook 27.Dd2 verliest wegens 27…Pc5 en het paard entert de witte stelling met vernietigende kracht.
27…d2! 28.Kf2
28.Dxd2 gaat niet wegens 28…Df3+ 29.Df2 Dd3+ 30.Kg2 Te2.
28…Pc5 29.Kg3 Dd3+ 30.Kg2 Te2+
En opgegeven wegens mat in een paar. Een hoogst bizarre partij. “Velten kreeg zijn overwinning als een geschenk uit de hemel en krijgt van mij niet nog een geschenk,” schreef Ree, maar zijn creativiteit in deze hachelijke situatie blijft opmerkelijk.
