Door Peter Boel
 
Quinten Ducarmon heeft voor de tweede maal de New In Chess schoonheidsprijs gewonnen. In het seizoen 2015/16 werd hij ook al winnaar met zijn zege op Martin Martens in de vierde ronde. In de tweede KNSB-ronde van het lopende seizoen speelde hij bijzonder slagvaardig in een complex middenspel tegen Jan-Willem de Jong. En bovendien foutloos, wat niet helemaal gezegd kon worden van zijn grootste concurrent Jorden van Foreest, die in de afronding twee flinke missers maakte en Jelmer Jens bijna terug in de partij hielp. Ducarmon won ditmaal het New In Chess-boek Better Thinking, Better Chess van Joel Benjamin. En er was nog veel meer leuks te beleven in deze ronde.
 
Na uitgebreid gewik en geweeg bekroonden juryleden Hans Ree en Herman Grooten de volgende partij, uit de wedstrijd LSG IntelliMagic-Kennemer Combinbatie.
,,In een stelling die moeilijk is voor beide partijen activeert wit met 20.dxe5 onnodig al zwarts stukken,” schrijft Ree. ,,25…Pe5 is een mooie zet. Hij heeft goed gezien dat zwart na 26.gxf6 Pxd3 27.axb4 Dxf6 met een stuk minder toch in het voordeel zou zijn. Een ingewikkelde partij waarin zwart naar mijn idee in de kritieke fase steeds de goede zetten deed.” Grooten sprak zijn waardering uit voor de ,,vele spectaculaire tussenzetten”.
 
De Jong – Ducarmon
1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pc3 Pf6 4.e3 Lf5 5.Pf3 e6 6.Ph4 Le4 7.f3 Lg6 8.Db3 Dc7 9.Ld2 Le7 10.0–0–0 a6 11.cxd5 cxd5 12.Pxg6 hxg6 13.Kb1 Pc6 14.Tc1 0–0

 
15.Dd1
De meest gespeelde zet in deze stelling. Wit gaat opstomen op de koningsvleugel en wil bij de tegenaanval niet lastig gevallen worden met tempowinners op zijn dame.
15…e5 16.g4 Tad8 17.h4 Tfe8 18.h5 g5 19.Ld3 Lb4

 
20.dxe5?!
Na 20.h6 g6 komt Stokvis met het krankzinnige 21.e4!? Lxc3 22.Lxg5 Td6 23.Txc3 exd4 24.Tc5 Db6 25.Lxf6 Txf6 26.Txd5 en nu hebben beide partijen geen aanval meer, maar wit heeft voorlopig wel een extra pionnetje.
Het beste lijkt 20.a3 Lf8 21.Tf1, waarna wit altijd Pa4 heeft, maar dit spelen op de vleugel waar je wordt aangevallen is heel tegennatuurlijk voor een menselijke speler.
20…Dxe5 21.a3
21.f4 gxf4 22.exf4 Dd4 23.Th3 Pe4 24.Le3 Df6 is misschien te houden, maar het oogt onprettig voor wit.

 
21…d4!
Zie ook Van der Werf-Vrolijk hieronder!
22.f4 Dd6 23.exd4 Dxd4 24.Th3 gxf4

 
25.g5?!
Op 25.axb4 heeft zwart het bijzondere 25…f3! 26.Txf3 Pe5 en hij wint zijn stuk met rente terug (Grooten).
25…Pe5!
De zwarte stukken leunen zwaar op de witte stelling.
26.Pe2?
26.gxf6 Pxd3 27.axb4 Dxf6 28.Tf3 (28.Tc2 Df5 met de afgrijselijke dreiging 29…Pe1!) 28…Pxc1 29.Kxc1 Td4 zal op den duur ook niet te houden zijn.
26…Dd7

 
Valt niet alleen aan over de d-lijn, ook de toren op h3 staat in.
27.Pxf4 Lxd2 28.Dxd2 Pd5 29.Pxd5
Het relatief betere 29.Lf1 verliest ook na 29…Df5+ 30.Pd3 Pxd3 31.Txd3 Pf4 (Grooten).
29…Dxh3
Wint een kwaliteit, maar zwart is nog niet klaar. Grooten: ,,Hij moet op volle kracht verder aangezien wit anders nog iets op touw zou kunnen zetten tegen zijn koning.”
30.Le4 Pf3! 31.Lxf3 Dxf3 32.Td1 Dxh5 33.Ka2 Dg4 34.g6 De6 35.gxf7+ Dxf7 36.Dg5 Td6 37.Ka1 Tg6 38.Dh5 Th6 39.Dg5 Kh8 40.Pf4 Tf8 41.Pe2 Dh5 42.Dg2 Df3 0–1
 
Een sterke kandidaat was, uit dezelfde wedstrijd, de volgende zege van onze op één na jongste GM. ,,Een mooi opgezette koningsaanval met een pionoffer op lange termijn,” vond Ree. Bij Grooten bracht de partij het één en ander naar boven, zoals hij uitlegt in zijn analyse:
 
Jorden van Foreest – Jens
[aantekeningen Herman Grooten]
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0–0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 d6 8.c3 0–0 9.d4 Lg4 10.Le3 Lh5 11.Pbd2 Pa5 12.dxe5 dxe5 13.h3 Pd7
13…Pxb3 14.Dxb3 Ld6 of 14…Pd7 15.Dd5 en in beide gevallen staat wit iets beter.
14.Lc2 c5 15.g4 Lg6 16.Pf1 Dc7 17.Pg3 Tfd8 18.De2 c4 19.h4 f6 20.g5 Pc5 21.h5 Lf7
Jelmer heeft ongetwijfeld wits antwoord niet verwacht. Na 21…Le8 is er nog niet zoveel aan de hand, hoewel wit ook dan een tikje beter staat.

 
22.g6!
Een typisch pionoffer dat iets wegheeft van de wendingen die we kennen uit het Konings-Indisch (met …g4–g3). Hier is een voorbeeld:
Muresan-Bos-Swiecik, Warschau 1988: 1.Pf3 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.d4 0–0 6.Le2 e5 7.0–0 Pc6 8.d5 Pe7 9.Pd2 Pd7 10.b4 f5 11.Pb3 Pf6 12.f3 f4 13.Ld2 g5 14.Le1 h5 15.c5 Pg6 16.Tc1 Tf7 17.cxd6 cxd6 18.Lf2 g4 19.Kh1

 
19…g3 20.hxg3 fxg3 21.Lxg3 h4 22.Lf2 Ph5 23.Pb5 Pg3+ 24.Kg1 Pf4 25.Te1 Dg5 26.Lxa7 h3 27.Ld3 hxg2 28.Txc8+ Txc8 29.Pxd6 Ph1 30.Pxf7 Ph3+ 31.Kh2 Dg3#
 
Terug naar de partij Van Foreest-Jens.
22…hxg6 23.hxg6 Lxg6 24.Ph4 Lh7
In het Konings-Indisch zou nu een loper op g2 (g7) ingrijpen met Lh3 (h6). Jorden laat hier de dame die taak vervullen.
25.Dg4 Pd3
25…Dd7? 26.Phf5 Pe6 27.Kg2 en wits aanval op de koningsvleugel is al beslissend.
26.Ph5
De voorkeur verdient 26.Lxd3 cxd3 27.Kg2 en een witte toren naar h1, waarna zwart een zware pijp te roken heeft.

 
26…g5?!
Dit verzwakt de witte velden te veel. De enige zet was 26…g6! en dan kan zwart zich ternauwernood verdedigen met 27.Lxd3 cxd3 28.De6+ Kh8 29.Pxf6 Dd6, al houdt wit de betere kansen.
27.De6+ Kh8 28.Pf5
Die optie had wit anders niet gehad.
28…Lxf5 29.Dxf5

 
29…Dd7?
Begrijpelijk maar wel direct verliezend. Zwart had 29…Pxe1 kunnen proberen om na 30.Txe1 Tg8 te spelen om zijn koning te beveiligen (30…Td6 31.Lc5! Dxc5 32.Dg6 Lf8 33.Kg2 gevolgd door Th1 gaat mis voor zwart).
 
(analysediagram)

 
Wit moet dan iets opmerkelijks doen: 31.Td1! (elke normale sterveling zou eerst kijken naar 31.Kg2 om Th1 in de stelling te brengen, maar dan kan zwart de dames ruilen met 31…Dc8 en hoewel wit dan na 32.Th1 Dxf5 33.exf5 Tgd8 34.Pxf6+ Kg7 ook vrijwel op winst staat, is dit toch verre van gemakkelijk) 31…Tad8. Wit moet nu torens laten ruilen, maar hij breekt wel door met 32.Pxf6 Txd1+ 33.Lxd1 Lxf6 34.Dxf6+ Dg7 35.Dxa6 en wit staat gewonnen.
30.Dg6 Dg4+ 31.Kh2 Lf8 32.Pxf6?
Hierna blijft de stelling gewonnen voor wit, maar veel sterker was 32.Dxf6+ Kh7 33.Df7+ Kh8 34.Pf6 Dh4+ 35.Kg2. Zie de volgende opmerking!
32…Dh4+ 33.Kg2?
Een vlek op deze partij die Jorden de schoonheidsprijs kost. Zoals Hans Ree aangaf had zwart nu, met de witte dame op g6 en zijn koning op g2, met 33…Dxf2+! 34.Lxf2 Pf4+ in een eindspel kunnen vluchten. Daarin staat hij overigens nog steeds slecht, maar het is veel minder erg dan de partij.
33.Kg1 was nog steeds vrij duidelijk gewonnen voor wit.

 
33…Pxe1+? 34.Txe1 Le7 35.Th1 1-0
Met uitzondering van de grote hik op zet 32 en 33 een fraai gevoerde koningsaanval.
 
De volgende zege van Liam Vrolijk, kwam ook uit Leiden en was ook al zo vermakelijk.  Grooten schrijft: ,,Na het bijzonder onaangename 20…d4! krijgt zwart ten koste van een kwaliteit en een pion de stelling in handen. Met een paar rake klappen maakt Liam Vrolijk het daarna uit. Een uitstekend gespeelde partij.” Maar het is min of meer een partij van één zet: zwarts 20ste.
 
Van der Werf – Vrolijk
1.c4 Pf6 2.Pc3 e5 3.Pf3 Pc6 4.e3 Lb4 5.Dc2 d6 6.Pe2!?
Een originele paardmanoeuvre, een jaar geleden geïntroduceerd door Sergey Karjakin.
6…a5 7.a3 Lc5 8.b3

 
8…e4
Vrolijk gaat ervoor. Na 8…0–0 9.Pg3 Te8 10.Lb2 La7 11.Le2 h6 12.0–0 Le6 13.Lc3 Pe7 14.d4 exd4 15.Pxd4 had wit een prettig voordeel in Karjakin-Vidit Gujrathi, Riyadh WK rapid 2017.
9.Pg5 De7 10.h4!?
10.Pc3 Lf5 11.Le2 ontwikkelt sneller. Na 11…h6 12.Ph3 zal zwart niet graag op h3 slaan vanwege de open g-lijn.
10…h6 11.Ph3 Lf5 12.Phf4 Pe5 13.Pg3 Lh7 14.Lb2 0–0 15.Dc3 Tfe8 16.Le2 c6

 
17.Pgh5!?
Ambitieus gespeeld. Van der Werf droomt nog van een aanval op g7. Vrolijk gaat daar tot op zekere hoogte in mee, maar zwart staat wat beter hier. Een alternatief was ook moeilijk aan te geven; de computer komt met het veelzeggende 17.Kf1.
17…Pxh5 18.Pxh5 d5!
Hij ziet geen spoken.
19.cxd5 cxd5 20.Lb5?

 
Dit lijkt materiaal te winnen, maar…
20…d4! 21.exd4
Na 21.Dc2 Tac8 22.Lxe8 Pd3+ 23.Kf1 Dxe8 krijgt zwart fantastisch spel voor de kwaliteit.
21…Pd3+ 22.Kf1
Na 22.Lxd3 exd3+ 23.Kf1 De2+ 24.Kg1 Ld6 dreigt zwart mat met 25…De1+ en wint hij dus het paard op h5. Scherp berekend! Al kom je op gevoel ook een eind met zo’n offer.
22…Ld6 23.Lxe8 Dxe8 24.Th3

 
24…Tc8
24…Pxb2 25.Dxb2 Db5+ wint een stuk, maar Vrolijk wil meer.
25.Txd3 exd3
Nog wat sterker dan 25…Txc3 26.Txc3 Db5+ 27.Kg1 Dxh5, dan heeft zwart nog wat tijd nodig om zich los te werken na 28.Tc8+ Lf8.
26.Dxa5 De2+ 27.Kg1

 
27…Lg6 28.Pxg7
28.Pg3 Lxg3 29.fxg3 Le4 is ook uit.
28…Kxg7 29.d5+ Le5 30.d6 Lxb2 31.d7 Tf8 0–1
 
De volgende partij, uit de wedstrijd Amsterdam West-Dierenkliniek Zuiderkaag in de derde klasse C, werd met analyses ingezonden door de witspeler. ,,Een mooi gevoerde koningsaanval met als thema ‘koning in het midden’,” schrijft Grooten. ,,Een onderwerp binnen de Stappenmethode, waarmee Piet ook regelmatig schaaktrainingen heeft verzorgd. Deze kan hij aan zijn eigen collectie toevoegen.” Prima spel van wit, maar volgens de juryleden leunde het spel van Peelen te sterk op de openingstheorie voor een prijs.
 
Peelen – Pronk
[commentaar Piet Peelen]
1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5 Lf5 4.Pf3 e6 5.Le2 Pd7 6.0–0 f6
Op bezoek bij mijn eerste club verwachtte ik eigenlijk weer de degens met Frans Schoffelmeer te kruisen. ‘s Ochtends keek ik nog even wie ik nog meer kon treffen. Ik zag dat Sven Pronk net als ik Caro-Kann speelde en een idee speelde waar ik slechte ervaringen mee had. Dus besloot ik het eens van de andere kant te bekijken!
7.c4 fxe5 8.dxe5 Lc5 9.Pc3 a6

 
10.Le3!
Volgens Sven nog niet eerder gespeeld, maar dat blijkt niet waar! Svidler ruilde weliswaar eerst de c-pionnen, maar GM Zherebukh niet! Wit speelt op aanval, dus eigenlijk is het een heel logische zet. Wit ruilt zwarts sterke loper, gaat Pd4 spelen en opent de stelling voor Tf1. Activiteit is belangrijker dan structuur!
Svidler offerde een pion: 10.cxd5 cxd5 11.Le3 Lxe3 12.fxe3 Pe7 13.Db3 Db8 14.Da3 Pxe5 15.Pd4 P5c6 16.Pxf5 (hij had leuke compensatie gekregen met 16.g4 Pxd4 17.exd4 Lg6 18.Pa4) 16…exf5 17.Lf3 De5 18.Dc5 0–0–0 19.Tfd1 Kb8 20.b4 Td6 21.b5 Tc8 22.Tac1 Pa7 23.Da3 axb5 24.Pe2 Txc1 25.Txc1 Pac6 26.Dc5 g5 27.h3 b4 28.a3 Te6 29.Kf2 d4 30.exd4 Dxc5 31.dxc5 Pe5 0–1 Svidler-Jobava, Tbilisi 2015.
10…Lxe3 11.fxe3 Db8
11…Pe7 12.Pd4 Db8 (dit leidt tot de partij. De engine vindt de enige redding: 12…0–0 13.g4 Lg6 14.Pxe6 Txf1+ 15.Lxf1 Db8 16.cxd5 Dxe5 en zwart ontsnapt! Als mens dacht ik dat wit een pion wint met Pxe6 en vond ik Sven’s keuze logisch) 13.g4 Lg6 14.Pxe6 Dxe5 15.cxd5 cxd5 16.Pxd5 Tc8 17.Pxe7! (17.Pdf4 Dxe3+? (engine geeft zetherhaling! 17…Tc6 18.Db3 Tb6 19.Dc4 Tc6 20.Db3) 18.Kh1 (18.Tf2!) 18…Le4+ 19.Lf3 Tc2 20.Pxg7+ (20.Pg2!) 20…Kd8 21.Pge6+ Kc8 22.Pg2 Dd3 23.Dxd3 Lxd3 24.Tfd1 Pe5 25.Tac1 Pxf3 26.Txc2+ Lxc2 27.Tc1 Pc6 28.Txc2 Te8 29.Pgf4 Kb8 30.Tf2 Ph4 31.h3 Pe5 32.Kh2 Pd3 33.Pxd3 Txe6 34.Kg3 Pg6 35.Pf4 Te3+ 36.Tf3 Txf3+ 37.Kxf3 Pf8 38.Ke4 Kc7 39.Kf5 Kd6 40.Kf6 Pd7+ 41.Kg7 Ke5 42.Ph5 1–0 Zherebukh-Margvelashvili ICC INT 2015) 17…Kxe7 18.Pf4. Zwart kan een pion slaan met schaak met 18…Dxe3+ en de materiele balans herstellen, maar zijn koning blijft dan vreselijk op de tocht staan (18…Thf8 19.Dd2 is de voorkeur van de engine maar geen mens die die kansloze pion minder kiest): 19.Tf2.
12.cxd5 cxd5 13.Pd4 Pe7

 
14.g4!
Na een dik half uur nadenken kies ik de meest directe zet. Fijn als je op zulke momenten de goede keus maakt want dan ben je in vorm! De alternatieven:
Dame eruit om rokade te verhinderen, als Svidler, is niet gek: 14.Da4 b5 15.Db4 Dxe5 16.Tad1.
De stelling verder openen met het pionoffer 14.e4 dxe4 15.g4 geeft zwart drie pionnen voor het stuk na 15…Dxe5 16.gxf5 exf5.
Na het schijnoffer 14.Pxd5 Pxd5 15.Pxf5 Dxe5 16.Lf3 0–0–0 17.Lxd5 exf5 18.Df3 Pc5 ontsnapt de zwarte koning.
Het kwaliteitsoffer 14.Pxf5 Pxf5 15.Txf5 exf5 16.e6 Pf6 17.Pxd5 0–0 is het ook niet.
14…Le4?
14…Lg6 15.Pxe6 Dxe5 16.Pxd5! zag mijn tegenstander en dat beviel hem niet. Het eindspel met een pion minder na 16…Pxd5 17.Dxd5 Dxd5 18.Pc7+xd5 is inderdaad geen pretje. Het ziet er vreselijk eng uit, maar na 16…Tc8 zitten we in Zherebukh-Margvelashvili en dat was zwart’s beste kans.
15.Pxe4 dxe4 16.Pxe6 Dxe5 17.Db3 Tc8

 
18.Tac1!
Wit ruilt snel de toren die zwart uit de problemen moet halen. De koning in het midden kan niet ontsnappen.
18…Tc6
18…Txc1 19.Txc1.
19.Txc6 Pxc6
19…bxc6 20.Db7 leek me voldoende, zoals de engine bevestigt: 20…Dxe6 21.Da8+ Pb8 22.Dxb8+ Dc8 23.Df4 en de witte aanval is te sterk. Th8 kijkt toe,
20.Tf5 Pa5
20…Dd6 21.Pxg7+ Kd8 22.Dxb7 is natuurlijk ook kansloos, dus probeert zwart nog wat verwarring te zaaien.
21.Dc2
Geen dameruil, natuurlijk.
21…Dxe6 22.Dc8+ Ke7 23.Dxh8 Dh6 24.g5 Dh3 25.Dxg7+ Kd8 26.Dh8+ Ke7

 
27.Dg7+
Natuurlijk altijd even zetten herhalen als je gewonnen staat.
27…Kd8 28.Dh8+ Ke7 29.Te5+ Pxe5 30.Dxe5+ Kf7 31.Df4+ Kg7 32.Lg4
Sportief van m’n tegenstander dat hij mij het matzetten gunt.
32…Dh4 33.Df6+ Kg8 34.Le6# 1–0
 
De volgende partij, uit HMC Den Bosch-En Passant, was wel mooi, maar volgens Grooten en Ree deed wit het direct na de opening ‘heel raar’:
 
Mollema – Van de Griendt
1.d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 b5 4.cxb5 a6 5.bxa6 g6
De moderne aanpak: zwart ontwikkelt eerst voordat hij op a6 terugslaat.
6.Pc3 Lg7 7.e4 d6
Dit is weer ‘ouderwets’; 7…0–0 is ook mogelijk.
8.g3 0–0 9.Pge2 Pbd7 10.Lg2 Lxa6 11.f4
Dit is al niet zo lekker voor de rokade, maar het is vaker gespeeld.
11…Db6

 
12.Kf2?
Wie doet nou zoiets?, vraagt Grooten zich af en hij geeft de alternatieven:
12.0–0 c4+ 13.Kh1 Pg4 14.Lh3 (14.De1 kan ook) 14…f5 (14…Pdf6!?) 15.Lxg4 fxg4 en hier ging wit in de partij Czebe-Rapport, Hongaars teamkampioenschap 2011, met 16.Pg1 h5 17.h3 zijn koningsstelling openen en kwam hij slecht te staan (later remise). Waarschijnlijk is iets als 16.a4 beter.; of 12.Lf3 om de paarduitval er eerst uit te halen.
12…Pg4+ 13.Kf3

 
13…Pde5+!
Van de Griendt houdt de vaart erin.
14.fxe5 Pxe5+ 15.Ke3 c4+?!
Een beetje gehaast. Na 15…f5! 16.Pf4 Pc4+ (of 16…g5) 17.Kf2 Pxb2 18.Dc2 (18.Db3 Dxb3 19.axb3 Lxc3 geeft het stuk terug, met totaal verloren stelling) 18…Pd3+ 19.Pxd3 Lxd3 komt 20…fxe4+ op de volgende zet, met winnende aanval.
16.Kd2 Pd3 17.Kc2?
Een betere verdediging is 17.Dg1, maar dan is 17…Da5 ook beter voor zwart. Er volgt …e7-e6 en zwart hakt zich een weg naar de misplaatste witte koning.
17…Tfb8
Dreigt 18…Dxb2+ en mat.
18.Tb1 Pb4+ 19.Kd2 Lh6+ 20.Pf4

 
20…Pxa2! 21.Ta1
21.Pxa2 maakt veld c3 vrij voor een dodelijke aftrekaanval: 21…Df2+ 22.De2 c3+ 23.Pxc3 Lxe2.
21…Pxc1 22.Txc1 Df2+ 23.De2 Txb2+ 24.Tc2 Lxf4+ 25.gxf4 Dxf4+ 26.Kd1

 
26…Lc8!
Deze fraaie terugzet geeft de laatste extra impuls aan de zwarte aanval. Er dreigt zowel 27…Lg4 als 27…Ta1. Mollema moet materiaal geven. Dat is nog geen ramp op zich, maar de zwarte aanval houdt aan – de witte stukken krijgen geen tijd om eruit te komen.
27.Txb2 Lg4 28.Ke1 Lxe2 29.Kxe2 Ta3 30.Tc2 De5 31.Pb1 Dh5+ 32.Kf2 Dh4+ 33.Kf1 Df4+ 34.Ke1 De3+ 35.Te2 Dc1+ 36.Kf2 Df4+ 37.Kg1 Ta1 38.Te1 c3 0–1